Το Σάββατο του Λαζάρου αποτελεί μια ιδιαίτερη ημέρα στην ελληνική παράδοση, καθώς θεωρείται η «μέρα του θανάτου και της ζωής». Σε πολλές περιοχές της Ελλάδας, τα παραδοσιακά κάλαντα του Λαζάρου αντηχούν στα χωριά, ενώ ειδικά έθιμα αναβιώνουν κάθε χρόνο. Σε ορισμένα χωριά, οι αγρότες αποφεύγουν να συλλέξουν τη σοδειά τους αυτή την ημέρα, καθώς υπάρχει η λαϊκή δοξασία πως οι καρποί της γης φέρουν τον θάνατο μέσα τους.
Πότε είναι το Σάββατο του Λαζάρου 2025
Το Σάββατο του Λαζάρου είναι αύριο, 12 Απριλίου. Θεωρείται γιορτή ορόσημο για την Εκκλησία πριν από το Θείο Δράμα της Μεγάλης Εβδομάδας που κορυφώνεται με την Σταύρωση και την Ανάσταση του Χριστού σηματοδοτώντας το Πάσχα 2025.
Τα παραδοσιακά κάλαντα του Σαββάτου του Λαζάρου
Τα κάλαντα του Σαββάτου του Λαζάρου αποτελούσαν παλαιότερα ένα από τα πιο ζωντανά έθιμα της ελληνικής υπαίθρου, προσδίδοντας ιδιαίτερο χαρακτήρα στις τοπικές κοινωνίες. Αν και σήμερα τραγουδιούνται σε ελάχιστες περιοχές της χώρας, η παράδοση αυτή έχει βαθιές ρίζες στην ελληνική λαογραφία.
Χαρακτηριστικό των καλάντων του Λαζάρου είναι ότι αποτελούσαν σχεδόν αποκλειστικά γυναικεία υπόθεση. Τα τραγουδούσαν κοπέλες διαφόρων ηλικιών, συμπεριλαμβανομένων και κοριτσιών σε ηλικία γάμου, που ονομάζονταν «Λαζαρίνες». Την παραμονή της γιορτής, οι Λαζαρίνες συγκεντρώνονταν στα χωράφια έξω από τα χωριά για να μαζέψουν λουλούδια, με τα οποία στόλιζαν τα καλαθάκια τους την επόμενη μέρα.
Οι Λαζαρίνες και η κοινωνική διάσταση του εθίμου
Ντυμένες με τοπικές παραδοσιακές ενδυμασίες και φορώντας ειδικές στολές, οι Λαζαρίνες γύριζαν από σπίτι σε σπίτι τραγουδώντας τα κάλαντα του Λαζάρου. Ως αντάλλαγμα, λάμβαναν μικρά φιλοδωρήματα, χρήματα, αυγά, φρούτα ή άλλα εδέσματα από τους κατοίκους.
Τα λόγια των καλάντων του Σαββάτου του Λαζάρου ποικίλλουν: άλλοτε αναφέρονται στην ανάσταση του Λαζάρου με απλά στιχουργήματα και άλλοτε αποτελούν εγκώμια προσώπων που φτάνουν σε επίπεδο υψηλής ποιητικής δημιουργίας.
Κατά την περίοδο της τουρκοκρατίας, τα έθιμα του Λαζάρου είχαν και μια σημαντική κοινωνική διάσταση. Στις γυναίκες και ιδιαίτερα στα νεαρά κορίτσια, που συνήθως περιορίζονταν στο σπίτι λόγω των ηθών της εποχής και του φόβου αρπαγής τους από τους Τούρκους, δίνονταν κάποιες ελευθερίες. Το έθιμο αυτό αποτελούσε ευκαιρία για αλληλογνωριμίες και επιλογή νυφών, που συχνά οδηγούσαν σε προξενιά, αρραβώνες και γάμους.
