Το πόνημα τούτο -πέμπτο στη σειρά – το αφιερώνω στη μαθητική και φοιτητική νεολαία της Ελλάδος μας.

Το πρώτο πόνημα του εν λόγω έργου μου έχει ως μικρό τίτλο : «Το γεωγραφικό Διαμέρισμα της Ελληνικής Μακεδονίας μας» και μνημονεύει 150 ιστορικά και επιστημονικά επιχειρήματα για την Ελληνικότητα του γεωγραφικού μας Διαμερίσματος της Ελληνικής μας Μακεδονίας, με αρίθμηση από το 1 μέχρι το 150 (1-150). Το δεύτερο φέρει ως μικρό τίτλο : «Το της Ελληνικής Μακεδονίας μας γεωγραφικό Διαμέρισμα» και αναφέρει επίσης 150 επιχειρήματα, συνεχόμενα στην αρίθμηση, τουτέστιν με αρίθμηση από το 151 μέχρι το 300 (150-300). Το τρίτο έχει ως μικρό  τίτλο : «Της Ελληνικής Μακεδονίας μας το γεωγραφικό Διαμέρισμα» και καταγράφει 150 επιχειρήματα, πάλι με συνεχόμενη αρίθμηση, ήτοι με αρίθμηση από το 301 μέχρι  το 450 (300-450). Το τέταρτο φέρει ως μικρό τίτλο : «Το γεωγραφικό της Ελληνικής Μακεδονίας μας Διαμέρισμα» και αποτυπώνει  150 επιχειρήματα με συνεχόμενη πάλι αρίθμηση, ήγουν με αρίθμηση από το 451 μέχρι  το 600 (451-600). Το πέμπτο –τούτο- φέρει ως μικρό τίτλο : «Της το γεωγραφικό Διαμέρισμα Ελληνικής Μακεδονίας μας» και περιέχει 150 επιχειρήματα με συνεχόμενη πάλι αρίθμηση, δηλ. με αρίθμηση  από το 601 μέχρι  το 750 (601-750). Το έκτο θα φέρει ως μικρό τίτλο : « Μακεδονίας μας  της Ελληνικής το γεωγραφικό Διαμέρισμα» και θα σημειώνει 150 επιχειρήματα συνεχόμενης αρίθμησης, ήτοι με αρίθμηση από το 751 μέχρι  το 900 (751-900), και το έσχατο, έβδομο, θα έχει ως μικρό τίτλο : «Της το γεωγραφικό Διαμέρισμα Ελληνικής μας Μακεδονίας» και θα αναγράφει με συνεχόμενη αρίθμηση τα τελευταία 100 επιχειρήματα προς συμπλήρωση της χιλιάδος (1.000), ήτοι με αρίθμηση από το 901 μέχρι  το 1.000 (901-1.000).

 

Σε προηγούμενο πόνημά μου ανεφέρθη πως ο Πόντιος γεωγράφος έλεγε πως στη σύμπασα περιοχή από την Μακεδονία μας μέχρι την Κέρκυρα οι Μακεδόνες ομιλούσαν την αρχαία ελληνική μακεδονική γλώσσα και οι κάτοικοι Έλληνες Μακεδόνες φορούσαν καυσία (=καπέλο για ηλιακή προστασία.). Προς επίρρωση της φράσεως αυτής του Στράβωνα παραπέμπω στο σύμβολο 5 του πονήματός μου  με τίτλο : «Το γεωγραφικό Διαμέρισμα της Ελληνικής Μακεδονίας μας». Ήτοι, σύμβ. 5 : Βλέπε βιβλίο με τίτλο : «Φίλιππος, Βασιλεύς  Μακεδόνων», Εκδοτική  Αθηνών, σελ. 10, αναγράφεται : « Ήδη περί το 700 π.Χ. φύλα των (Ελλήνων εννοείται) Μακεδνών ήσαν εγκατεστημένα στις ανατολικές κλιτύες (πλαγιές) της Πίνδου. Μεταξύ αυτών ήσαν και οι Ορέστες, στην περιοχή της Καστοριάς. Από την Ορεστίδα, όπως ονομάζεται η περιοχή, προήλθε  το γένος των Αργεαδών, των οποίων  οι βασιλείς ισχυρίζονταν ότι κατάγονται από τους Τημενίδες βασιλείς του Άργους και επομένως  από τον Ηρακλή. Κανείς κατά την αρχαιότητα δεν αμφισβήτησε αυτόν τον ισχυρισμό».

 

Οι αρχαίοι Έλληνες Μακεδόνες βασιλείς ονομάζονται Αργε(ι)άδες-Τημενίδες. Η βασιλική οικογένεια του γεωγραφικού μας Διαμερίσματος της αρχαίας  Ελληνικής Μακεδονίας ξεκινάει από τον Ηρακλή, πρόγονο των Δωριέων. Ο Τήμενος είχε προ-προπαππού τον Ηρακλή.

 

Ο Ηρακλής είχε τον Τήμενο τρισέγγονο. Ο Τήμενος, ήτο Ηρακλείδης, απόγονος δηλ. του Ηρακλή. Υιοί του Τημένου ήσαν  ο Κείσος, ο Φάλκης, ο Αγραίος, και θυγατέρα η Υρνηθώ. Όταν οι Ηρακλείδες εισέβαλλαν στην Πελοπόννησο, απονεμήθηκε στον Τήμενο το Άργος, στο οποίο ασκούσε την εξουσία. Οι απόγονοι του Τημένου  ονομάστηκαν Τημενίδες και συνέχισαν να ασκούν την εξουσία.  Στους Τημενίδες αποδίδεται η ίδρυση του μακεδονικού κράτους. Ο τάφος του Τημένου  ήτο στο Τημένιο του αργολικού κόλπου κατά την Λέρνη.

 

Ο Κάρανος ήτο κι αυτός Ηρακλείδης, απόγονος του Τημένου. Εκυρίευσε με τους Αργείους (κατοίκους Δωριείς του Άργους), μέρος (του γεωγραφικού διαμερίσματος) της αρχαίας Ελληνικής Μακεδονίας μας, όπου εξουσίασε  για πολύ και στη συνέχεια πέθανε. Κατά τον Ιουστίνο (VII,1), ο χρησμός του παρήγγειλε να  ιδρύσει κράτος, όπου θα τον οδηγήσουν αίγες (=κατσίκες). Ελθών εις  αρχαία ελληνική Μακεδονία  ο Κάρανος εκυρίευσε πόλη-οικισμό και εξέβαλε, από τη πύλη που εισήλθε, ποίμνιο αιγών. Ο χρησμός επαληθεύτηκε. Ο Κάρανος έκανε την πόλη-οικισμό πρωτεύουσα το κράτους που ίδρυσε. Η πόλις ονομάστηκε Αιγαί. Από την Κάρανο έλκουν την καταγωγή τους, το γένος τους οι ακολουθήσαντες βασιλείς της  αρχαίας Ελληνικής Μακεδονίας μας.

 

Επίσης προς θεμελίωση της ιδίας  ως άνω φράσεως του Στράβωνα  παραπέμπω στο σύμβολο 301 του πονήματός μου με τίτλο : «Της Ελληνικής Μακεδονίας μας το γεωγραφικό Διαμέρισμα».  Σύμβολο 301 :  Ο Μ. Αλέξανδρος  ήτο και εκ μητρικής γραμμής  απόγονος του Δία, γιατί ήτο Αιακίδης. Ο Αιακός ήτο υιός του Δία και της Αίγινας. Αιακίδαι ήσαν ο εξ  Αιακού και Ενδηίδος υιός Πηλεύς, ο εκ Πηλέως  και Θέτιδος υιός Αχιλλεύς, ο εκ Αχιλλέως και Δηϊδάμειας Νεοπτόλεμος,  και οι βασιλείς της Ηπείρου Περσεύς και Πύρρος. (Virg.  A, I, 99. III, 296. – Cic.div. II,56).

 

Προσέτι προς τεκμηρίωση της ιδίας ως άνω φράσεως του Στράβωνα παραπέμπω στα σύμβολα 173 και 174 του πονήματός μου με τίτλο : «Το της Ελληνικής Μακεδονίας μας γεωγραφικό Διαμέρισμα». Εκ του συνδυασμού των δύο τούτων συμβόλων αποδεικνύεται ότι  κατά την περσική εκστρατεία ο Μ. Αλέξανδρος είχε μαζί του το πεζικό, αποτελούμενο από τη Φάλαγγα πεζεταίρων (πεζών σωματοφυλάκων) του. Πεζέταιροι : εν Ελληνική Μακεδονία εκλεκτόν σώμα πεζών σωματοφυλάκων του βασιλέως Φιλίππου, Αλεξάνδρου κ.λ.π. (Δημοσθέν. Όλυνθ. Β – Φωτ.). Η Φάλαγγα αυτή είχε δύναμη 9.000 άνδρες και  συνεκροτείτο από έξι (6) τάξεις. Πρώτη τάξις εκ της Φάλαγγος πεζεταίρων ήτο η Ελιμιώτις, εκ 1.500 ανδρών. Στρατηγός της τάξεως αυτής ήτο ο Ταξίαρχος Κοίνος, ο υιός του Πολεμοκράτη. Δεύτερη τάξις εκ της Φάλαγγας πεζεταίρων ήτο η Ορεστίς-Λυγκηστίς εκ 1.500 και πάλι ανδρών, δηλαδή η τάξις των Ελλήνων Μακεδόνων ανδρών στρατιωτών πεζικού εξ Ορεστίδος (Καστοριάς) και Λυγκηστίδος (Φλώρινας). Στρατηγός της τάξεως αυτής  ήτο ο ταξίαρχος Περδίκκας, υιός του Ορόντου. Τρίτη τάξις εκ της Φάλαγγας πεζεταίρων ήτο η εξ Ηπείρου μας (νυν Ζαγοροχώρια) με 1.500 Έλληνες Μακεδόνες άνδρες στρατιώτες με Στρατηγό της τον ταξίαρχο Φίλιππο, υιό του Αμύντα. Η τέταρτη τάξις εκ της Φάλαγγος πεζεταίρων είχε Στρατηγό τον ταξίαρχο Κρατερό, τον υιό του Αλεξάνδρου. Η πέμπτη τάξη εκ της Φάλαγγος πεζεταίρων ήτο εξ Εορδαίας (νυν Δήμου Εορδαίας Νομού Κοζάνης) και είχε Στρατηγό τον ταξίαρχο Αμύντα, τον υιό του Ανδρομένους.  Η έκτη τάξη εκ της  Φάλαγγος πεζεταίρων είχε Στρατηγό τον Μελέαγρο, τον υιό του Νεοπτολέμου.

 

Οι αρχαίοι Έλληνες Μακεδόνες, όπως και οι υπόλοιποι αρχαίοι Έλληνες της υπόλοιπης Ελλάδος, ομιλούσαν και πίστευαν στην  «Άλλη Ζωή», την μετά θάνατον.

Και ο Χριστιανισμός αποδέχεται ότι η Ζωή αρχίζει μετά θάνατον, ότι τώρα επιβιώνουμε, περνάμε τον βίο μας και ότι άλλο είναι  η φθορά του σαρκίου μας και άλλο η Ζωή της ψυχής μας μετά θάνατον. Ιδού λοιπόν το ανήσυχο πνεύμα των  προγόνων μας Ελλήνων Μακεδόνων  και υπολοίπων Ελλήνων και η  βαθυτάτη φιλοσοφία  και θεωρία-διδασκαλία τους για τον «Κεκρυμμένο Θεό» και την «Άλλη Ζωή» που υπήρξαν πύλη  για τον  Χριστιανισμό.

 

Πόσο πιο μπροστά ήσαν οι αρχαίοι μας Έλληνες Μακεδόνες και λοιποί Έλληνες από τον υπόλοιπο τότε γνωστό κόσμο ! Ήσαν πιο μπροστά κι από ό,τι βιώνουμε εμείς σήμερα. Στα Αντικύθηρα ευρέθη αρχαίος ελληνικός υπολογιστής που ακόμη και σήμερα η πολυπλοκότητά του δεν μπορεί να διερευνηθεί επιστημονικά. Είναι αναλογικός μηχανισμός πιθανότατα μετρήσεων των κινήσεων των πλανητών, τον οποίο (υπολογιστή) εφηύρε και κατασκεύασε ο Έλλην εκ της Ελληνικής μας Ρόδου Γέμινος, αστρονόμος, τον  1ο αιώνα μ.Χ.

 

Και οι ήσσονες (=δευτερεύουσες) αρχαίες ελληνικές μακεδονικές βασιλικές τοπικές οικογένειες θεωρούσαν πως κατάγονταν από τους Αργε(ι)άδες-Τημενίδες. Η του τοπικού μικρού βασιλιά Λύγκου οικογένεια, δευτερεύουσα βασιλική μακεδονικής οικογένεια, εθεώρει ότι προήρχετο, κατήγετο από τους Βακχιάδες της Κορίνθου. 

 

Οι Λυγκηστές (οι  αρχαίοι Έλληνες Μακεδόνες της Φλώρινας) που κατοικούσαν στην περιοχή του σημερινού Νομού Φλώρινας το πρώτον είχον τοπικούς ίδιους  μικρούς άρχοντες – μικρούς βασιλείς, με πρώτο εξ αυτών τον Λύγκο εκ του γένους των Βακχιαδών. Στη συνέχεια υπήχθησαν υπό την βασιλεία του εκάστοτε Έλληνος Μακεδόνος Βασιλέως. Πρωτεύουσα των Λυγκηστών (της Λυγκηστίδος) ήτο ο Λύγκος (Θουκυδ. Β,93 Δ,8), ή Λύκος (Πλούτ. Φλαμ. 4), εκ του πρώτου τοπικού βασιλέως τους  Λύγκο, εξ ού η πρωτεύουσαά τους έλαβε την ονομασία της.

 

Ως ανεφέρθη στο σύμβολο 458 του  τέταρτου πονήματός μου με τίτλο «Το γεωγραφικό της Ελληνικής Μακεδονίας μας Διαμέρισμα», στον αύλειο χώρο του κτιρίου της Αρχαιολογικής Συλλογής Κοζάνης υπάρχει  μεταξύ άλλων ένα μαρμάρινο ενεπίγραφο, εις την αρχαία ελληνική μακεδονική γλώσσα,  βάθρο, το οποίο ευρέθη στο χωριό Πετρανά του Δήμου Κοζάνης, Ρωμαϊκής Εποχής, ήτοι 31 π.Χ.-330 μ.Χ.  Το κείμενο πιθανότατα αποδίδεται ως εξής :

ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ  Ο ΠΛΑΤΑΜΩΝΟΣ  ΕΠΟΙΗΣΑ

ΤΑ ΑΓΑΛΜΑΤΑ  Ο  (ΕΛ;)ΗΣΑΝΤΟΣ  ΑΜΥΝΤΟΥ ΤΟΥ

ΑΜΥΝΤΟΥ ΝΙΚΗΣ ΕΜΟΥ ΕΞ ΙΔΙΩΝ ΔΑΠΑΝΟΙΣ

(= Εγώ ο Δημήτριος, ο υιός του Πλαταμώνος,  κατασκεύασα τα αγάλματα, δηλ. τον βωμό αυτόν, με δικά μου έξοδα, ως αφιέρωμα προς τη νίκη μου σε βάρος του  …. Αμύντα, υιού του Αμύντα). ( Στα αρχ., ο  δάπανος, (αρσεν.), με δοτ. πληθ. (τοις) δαπάνοις), = η δαπάνη). Αν η λέξη του κειμένου ήτο : ΔΑΠΑΝΑΙΣ, τότε η ονομαστική θα ήτο δαπάνη (δαπάνη στα αρχ. σημαίνει κόστος, έξοδο).

Συμπληρωματικά αναφέρω ότι  το όνομα : ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ  είναι αρχαιοελληνικό.

 

Το όνομα : ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ , ως αρχαιοελληνικό, σημαίνει ο αναφερόμενος εις την Δήμητρα, την θεά Δήμητρα, τη θεά της γεωργίας, την προστάτιν της γεωργίας. ΔΗΜΗΤΡΑ (ετυμ.) : εκ των λέξεων δή (=γη) + μήτρα (εκ του μήτηρ), τουτέστιν η μήτρα της γης, ήτοι η μάνα της γης, δηλ. η προστάτιδα της γης. Είπαμε : μήτρα εκ του (τύπου)  μήτηρ.  Τι είναι η μήτρα της γυναικός; Είναι η μητρική κοιλότητα, η τροφός του εμβρύου, η μικρή «φωλιά» του εμβρύου, η μητρική «φωλιά» του εμβρύου, ήτοι η μικρή «μητέρα» του κυοφορουμένου εμβρύου. ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ (ετυμ.) : δη+ μήτριος, δη=γη, το μήτριος εκ του μήτρα. (σύνθετες λέξεις: ομομήτριος (ομού +μήτρα), κατά το ομοπάτριος (ομού +πατήρ), ενδομήτριος (ένδον=έσω +μήτρα), κ.λ.π.).

 

Ο Άγιος ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ήτο Έλλην Μακεδών. Γεννήθηκε στην Ελληνική Θεσσαλονίκη μας εις τα χρόνια των  Ρωμαίων Αυτοκρατόρων  Μαξιμιανού και Διοκλητιανού (284 μ.Χ. – 305 μ.Χ.). Είχε το αξίωμα του Δούκα (Δούξ –ουκός) της Θεσσαλίας. Ο Άγιος Δημήτριος,  λίγο πριν μαρτυρήσει για την του Χριστού πίστη  την Αγία,  είχε  κάνει το σήμα του Σταυρού  εις το  μέτωπο του Νέστωρα, και του είπε στην αρχαία ελληνική μακεδονική γλώσσα : «Ύπαγε και Λυαίον θέλεις νικήσει και υπέρ Χριστού μαρτυρήσεις» (= Πήγαινε και με τη βοήθεια του Χριστού θα νικήσεις τον Λυαίο και θα μαρτυρήσεις υπέρ του Χριστού). Ο Νέστωρ όρμησε κατά του Λυαίου λέγων  εις την αρχαία ελληνική μακεδονική γλώσσα : «Ο Δημητρίου Θεός βοήθει μοι» και με την μάχαιρά του εκτύπησε κατάκαρδα  τον Λυαίο και τον εφόνευσε. Ερωτήσας  ο βασιλεύς-αυτοκράτωρ : «Δια ποίας μαγείας ενίκησαν (οι Δημήτριος και Νέστωρ);», ο  Νέστωρ απήντησε εις την αρχαία ελληνική μακεδονική γλώσσα : «Δια της δυνάμεως  του Χριστού». Ο βασιλεύς διέταξε τους στρατιώτες του :  τον μεν Νέστορα να αποκεφαλίσουν  με την μάχαιρα, με την οποία ο Νέστωρ εφόνευσε τον Λυαίο, τον δε Δημήτριο να τον λογχεύσουν, άπερ και εγένοντο (=διαταγές, οι οποίες βεβαίως και εκτελέστηκαν πάραυτα). Ο Άγιος Δημήτριος και ο Άγιος Νέστωρ εορτάζουν από την Εκκλησία μας την 26η Οκτωβρίου και 27η Οκτωβρίου αντιστοίχως εκάστου έτους.

 

Στην πόλη Σιάτιστα του Δήμου Βοϊου ευρέθη μυκηναϊκή οινοχοϊσκη (=μικρό δοχείο συλλογής οίνου). Ύστερη Εποχή Χαλκού (1.800 π.Χ.-1050 π.Χ.) Αρχαιολογική Συλλογή Κοζάνης. Ας σημειωθεί ότι η περίοδος του μυκηναϊκού  πολιτισμού  (1.600 π.Χ.- 1.100 π.Χ.) συμπίπτει με την Ύστερη  Εποχή Χαλκού (1.800 π.Χ.-1050 π.Χ.). Αυτό αποτελεί απόδειξη ότι οι Προέλληνες πρόγονοί μας που κατοικούσαν στο γεωγραφικό Διαμέρισμα της Ελληνικής μας Μακεδονίας είχαν εμπορικές και οικονομικές σχέσεις και συναλλαγές με τους Μυκηναίους Έλληνες  και με τους  υπολοίπους Έλληνες (Αρχαιολογική Συλλογή Κοζάνης).

 

Στην ίδια πόλη Σιάτιστα του Δήμου Βοϊου ευρέθη μυκηναϊκό σκύφος. Ύστερη Εποχή Χαλκού (1.800 π.Χ.-1050 π.Χ.). (Αρχαιολογική Συλλογή Κοζάνης). Αυτό αποτελεί και πάλι αδιάσειστο στοιχείο ότι οι Προέλληνες πρόγονοί μας στο γεωγραφικό Διαμέρισμα της Ελληνικής Μακεδονίας μας είχαν εμπορικές και οικονομικές σχέσεις και συναλλαγές με τους Μυκηναίους Έλληνες.

 

Στο χωριό Πλατανιά  του Δήμου Βοϊου ευρέθη  μεγάλο κανθαρόσχημο αγγείο  με αμαυρόχρωμη διακόσμηση. Ύστερη Εποχή Χαλκού (1.800 π.Χ.-1.050 π.Χ.). (Αρχαιολογική Συλλογή Κοζάνης).

 

Στο ίδιο χωριό Πλατανιά  του Δήμου Βοϊου ευρέθη ημισφαιρική φιάλη  με αμαυρόχρωμη διακόσμηση. Ύστερη Εποχή Χαλκού (1.800 π.Χ.-1.050 π.Χ.). (Αρχαιολογική Συλλογή Κοζάνης).

 

Επίσης στο ίδιο χωριό Πλατανιά  του Δήμου Βοϊου ευρέθη μεσαίου μεγέθους κανθαρόσχημο αγγείο πάλι με αμαυρόχρωμη διακόσμηση. Ύστερη Εποχή Χαλκού (1.800 π.Χ.-1.050 π.Χ.). (Αρχαιολογική Συλλογή Κοζάνης).

 

Στην τοποθεσία «Βασιλάρα Ράχη» της κωμοπόλεως Βελβεντού του Δήμου Βελβεντού ευρέθησαν πελέκεις. Τελική Νεολιθική περίοδος. (Αρχαιολογική Συλλογή Κοζάνης).

 

Στην ίδια τοποθεσία «Βασιλάρα Ράχη» της κωμοπόλεως Βελβεντού του Δήμου Βελβεντού ευρέθησαν βαρίδια, υφαντικά βάρη. Τελική / Νεότερη Νεολιθική περίοδος. (Αρχαιολογική Συλλογή Κοζάνης).

 

Επίσης στην ίδια τοποθεσία «Βασιλάρα Ράχη» της κωμοπόλεως Βελβεντού του Δήμου Βελβεντού ευρέθησαν τμήματα από φιάλες. Νεότερη/Τελική Νεολιθική περίοδος. (Αρχαιολογική Συλλογή Κοζάνης).

 

Ακόμη στην ίδια τοποθεσία «Βασιλάρα Ράχη» της κωμοπόλεως Βελβεντού του Δήμου Βελβεντού ευρέθη μονωτό αγγείο. Τελική Νεολιθική περίοδος. (Αρχαιολογική Συλλογή Κοζάνης).

 

Επιπλέον στην ίδια τοποθεσία «Βασιλάρα Ράχη» της κωμοπόλεως Βελβεντού του Δήμου Βελβεντού ευρέθη οστέϊνο αντικείμενο. Νεότερη Νεολιθική περίοδος (4.000 π.Χ.-3.200 π.Χ.).. (Αρχαιολογική Συλλογή Κοζάνης).

 

Στο χωριό Σπηλιά του Δήμου Εορδαίας, που εκ πραδρομής στο σύμβολο 30 του πονήματος με τίτλο : « Το γεωγραφικό Διαμέρισμα της Ελληνικής Μακεδονίας μας» αναφέρεται ως χωριό των Γρεβενών, υπάρχει εξαιρετικής ωραιότητος πρόσοψη δωρικού ρυθμού  ελληνικός μακεδονικός τάφο ανάγεται στα χρόνια του Φιλίππου Β΄ και του Μ. Αλεξάνδρου (μέσα και τέλη 4ου αιώνος π.Χ., ήτοι 350 π.Χ.-300 π.Χ.), δηλ. τέλη Κλασικής Εποχής-έναρξη Ελληνιστικής Εποχής (θάνατος του Μ. Αλεξάνδρου το 323 π.Χ.).

 

Στην τοποθεσία «Εκκλησάκι» του ίδιου χωριού : Σπηλιά του Δήμου Εορδαίας Ν. Κοζάνης ευρέθησαν δύο πήλινα γυναικεία  ειδώλια του 2ου –1ου  αιώνος π.Χ. Το ένα εκ των δύο φέρει  επί την κεφαλήν στέφανο ανθέων ή αρχαίο ελληνική μακεδονική καυσία (=καπέλο) στολισμένο με ανοιξιάτικα λουλούδια. (Αρχαιολογική  Συλλογή Κοζάνης). Καπέλο όμοιο φέρουν και χορεύτριες Ελληνίδες Μακεδόνισσες σε αρκετά γυναικεία πολιτιστικά χορευτικά συγκροτήματα του γεωγραφικού διαμερίσματος της Ελληνικής Μακεδονίας μας.. Στην περιοχή της Ελίμειας  Νομού Κοζάνης διατηρείται από την αρχαιότητα το έθιμο : «ΟΙ ΛΑΖΑΡΙΝΕΣ». Οι Λαζρίνες αντί καυσίας χρησιμοποιούν- θέτουν στέφανον ανθέων  επί την κεφαλήν. 

 

«ΟΙ ΛΑΖΑΡΙΝΕΣ»  είναι  έθιμο αρχαιοελληνικό. Έχει και πολιτιστικό και θρησκευτικό χαρακτήρα, όπως είχε και στην αρχαιότητα. Οι πολιτιστικές εκδηλώσεις  των Λαζαρίνων συνδέονται με το Σάββατο  του  Αγίου Λαζάρου και το Άγιο Πάσχα. Οι Λαζαρίνες,  κορασίδες, άγαμες,   φορούν τις πολύχρωμες περίτεχνες  παραδοσιακές τους ελληνικές μακεδονικές στολές-φορεσιές,  με κοσμήματα, καδένες, αλυσίδες, πόρπες,  και το διάδημα (=βασιλικό στεφάνι), εν προκειμένω στεφάνι εξ εαρινών ανθέων, τριαντάφυλλων και άλλων λουλουδιών. Συλλέγουν άνθη της φύσης, άνθη της Άνοιξης, συγκεντρώνονται  στις πλατείες, χορεύουν και τραγουδούν τον ερχομό της Άνοιξης, υμνώντας την αναγέννηση της φύσης και την γονιμότητα. Σήμερα συμμετέχουν στις εκδηλώσεις αυτές και έγγαμες γυναίκες προκειμένου να διατηρηθεί το έθιμο από γενιά σε γενιά. Μπράβο τους. Και στην ελληνική αρχαιότητα υπήρχε έθιμο αντίστοιχο των Λαζαρίνων.  Ήδη από το 1.000 π.Χ.  στον ελλαδικό χώρο οι αρχαίοι Έλληνες  και  από το 800 π.Χ. στην Μεγάλη Ελλάδα (Κάτω  Ιταλία και Σικελία) ένεκα του δεύτερου (β΄) αποικισμού προς τη Δύση οι εκεί (Κάτω Ιταλία και Σικελία) αρχαίοι Έλληνες άποικοι ετέλουν «ΤΑ ΑΝΘΕΣΦΟΡΙΑ» (=ΤΑ ΦΕΡΟΝΤΑ ΑΝΘΗ), τα οποία είχαν  ακριβώς ίδια χαρακτηριστικά με «ΤΙΣ ΛΑΖΑΡΙΝΕΣ». Και «ΤΑ ΑΝΘΕΣΦΟΡΙΑ» : 1) είχαν πολιτιστικό  και θρησκευτικό χαρακτήρα,  2)  ήσαν εορτή του έαρος (=της Άνοιξης),  3) εγένοντο προς τιμή της θεάς των αρχαίων Ελλήνων Περσεφόνης, ήτοι της θεάς της γεωργίας, της θεάς της αναγέννησης της φύσης και της θεάς της γονιμότητος, και 4)  παρουσίαζαν το κοινό στοιχείο ότι οι κορασίδες, οι νέες, οι άγαμες, συνέλεγον τα νέα άνθη, τα άνθη της Ανοίξεως, δημιουργούσαν στεφάνια εξ ανθέων  και τα φορούσαν στο κεφάλι τους.

 

Στην ίδια τοποθεσία «Εκκλησάκι» του χωριού : Σπηλιά Δήμου Εορδαίας ευρέθη πήλινο ειδώλιο  επίσης όρθιας γυναικείας μορφής, φέρουσα ποδήρη χιτώνα και σάνδαλα, (μέσα του 2ου αιώνος π.Χ., ήτοι 175 π.Χ.-125 π.Χ.). (Αρχαιολογική Συλλογή Κοζάνης).

 

Και πάλι στο ίδιο χωριό Σπηλιά Δήμου Εορδαίας ευρέθησαν πήλινα ειδώλια όρθιων γυναικείων μορφών με ποδήρεις χιτώνες. Στο ένα απεικονίζεται γυνή φέρουσα ποδήρη χιτώνα,  έχει καθήμενο στον αριστερό της ώμο ένα παιδί, του οποίου  τους αστραγάλους κρατάει σφικτά  με το αριστερό της χέρι, με το δεξιό δε χέρι της κρατάει το αριστερό χέρι ενός άλλου μικρού παιδιού.  Φαίνεται να είναι η θεά Ειρήνη.  Το άλλο ειδώλιο δείχνει να απεικονίζει, να παριστά την θεά Αθηνά. (Μέσα 2ου αιώνος π.Χ., ήτοι 175 π.Χ.-125 π.Χ.). (Αρχαιολογική Συλλογή Κοζάνης).

 

Προσέτι στο ίδιο χωριό : Σπηλιά Δήμου Εορδαίας ευρέθη τμήμα αναθηματικού ενεπίγραφου, εις την αρχαία ελληνική μακεδονική γλώσσα, αναγλύφου με παράσταση γυναικείας μορφής με δόρυ. Μπροστά της απεικονίζεται ζαρκάδι. Το αφιέρωσε η Σεδανή, θυγατέρα του Αδύμου, εις την Άρτεμιν Αγροτέρα, ενώ σώζεται και το όνομα του γλύπτη Αρίστωνος, (2ος-3ος αιών μ.Χ.). (Αρχαιολογική Συλλογή Κοζάνης).

 

Επιπρόσθετα στην ίδια τοποθεσία «Εκκλησάκι» του χωριού Σπηλιά Δήμου Εορδαίας ευρέθη μελανοδοχείο, (Μέσα του 2ου αιώνος π.Χ.). (Αρχαιολογική Συλλογή Κοζάνης).

 

Επίσης στην τοποθεσία «Εκκλησάκι» του ίδιου χωριού Σπηλιά Δήμου Εορδαίας απεκαλύφθη πυξίδα με πώμα και διακόσμηση  τύπου «Δυτικής Κλιτύος». (Μέσα  2ου αιώνος π.Χ.). (Αρχαιολογική Συλλογή Κοζάνης).

 

Ακόμη στην τοποθεσία «Εκκλησάκι» του ίδιου χωριού Σπηλιά Δήμου Εορδαίας ευρέθη πινάκιο με εμπίεστο ρόδακα (=αρχαιοελληνικό σύμβολο). (Μέσα του 2ου αιώνος π.Χ.). (Αρχαιολογική Συλλογή Κοζάνης).

 

Επιπλέον στην τοποθεσία«Εκκλησάκι» του ίδιου χωριού Σπηλιά Δήμου Εορδαίας ευρέθησαν λυχνάρια, πρώτο μισό του 2ου αιώνος π.Χ. (Αρχαιολογική Συλλογή Κοζάνης).

 

Επιπροσθέτως στην τοποθεσία «Εκκλησάκι» του ίδιου χωριού Σπηλιά Δήμου Εορδαίας ευρέθη σκυφίδιο (=μικρό ποτήρι, κούπα), του 2ου αιώνος π.Χ. (Αρχαιολογική Συλλογή Κοζάνης).

 

Προσέτι στην τοποθεσία«Εκκλησάκι» του ίδιου χωριού Σπηλιά Δήμου Εορδαίας ευρέθη κάνθαρος (=δοχείο σε σχήμα ποτηριού με κάθετη λαβή αμφίπλευρα),  του 2ου – 1ου αιώνος π.Χ. (Αρχαιολογική Συλλογή Κοζάνης).

 

Ακόμη στην τοποθεσία «Εκκλησάκι» του ίδιου χωριού Σπηλιά Δήμου Εορδαίας ευρέθη βολβόσχημο μυροδοχείο, του τελευταίου τετάρτου  του 1ου  αιώνος π.Χ., δηλ. 25 π.Χ.-1 μ.Χ. (Αρχαιολογική Συλλογή Κοζάνης).

 

Προσέτι στην τοποθεσία «Εκκλησάκι» του ίδιου χωριού Σπηλιά Δήμου Εορδαίας ευρέθη ατρακτόσχημο μυροδοχείο, που ανήκει στα μέσα του  2ου αιώνος π.Χ. (Αρχαιολογική Συλλογή Κοζάνης).

 

Επιπρόσθετα στην τοποθεσία «Εκκλησάκι» του ίδιου χωριού Σπηλιά Δήμου Εορδαίας ευρέθη κανθαροειδές αγγείο,   του  2ου – 1ου αιώνος π.Χ. (Αρχαιολογική Συλλογή Κοζάνης).

 

Ακόμη στην τοποθεσία «Εκκλησάκι» του ίδιου χωριού Σπηλιά Δήμου Εορδαίας ευρέθη χρυσή αλυσίδα που απολήγει σε κεφαλές μοσχαριών, (α΄ μισό του 3ου αιώνος π.Χ., δηλ. 300 π.Χ.-250 π.Χ.). (Αρχαιολογική Συλλογή Κοζάνης).

 

Επιπλέον στην τοποθεσία«Εκκλησάκι» του ίδιου χωριού Σπηλιά Δήμου Εορδαίας ευρέθη χρυσό δακτυλίδι, ( πρώτο μισό  του 3ου αιώνος π.Χ., δηλ. 300 π.Χ.-250 π.Χ.). (Αρχαιολογική Συλλογή Κοζάνης).

 

Προσέτι στην τοποθεσία «Εκκλησάκι» του ίδιου χωριού Σπηλιά Δήμου Εορδαίας ευρέθη χάλκινη πόρπη, Ελληνιστικής Εποχής, δηλ. 323 π.Χ.-31 π.Χ. (Αρχαιολογική Συλλογή Κοζάνης).

 

Ακόμη στην τοποθεσία «Εκκλησάκι» του ίδιου χωριού Σπηλιά Δήμου Εορδαίας ευρέθη κανθαροειδές (=σε σχήμα ποτηριού με κάθετη λαβή αμφίπλευρα) αγγείο, 2ου -1ου αιώνος π.Χ. (Αρχαιολογική Συλλογή Κοζάνης).

 

Συμπληρωματικά, στην τοποθεσία «Εκκλησάκι» του ίδιου χωριού Σπηλιά Δήμου Εορδαίας ευρέθη ατρακτόσχημο (=σχήμα ατράκτου) μυροδοχείο, μέσα του 2ου αιώνος π.Χ. (Αρχαιολογική Συλλογή Κοζάνης).

 

Στο χωριό Μαυροπηγή του Δήμου Εορδαίας Ν. Κοζάνης αποκαλύφθηκε τμήμα ανάγλυφης αναθηματικής (=αφιερωματικής) ενεπίγραφης εις την αρχαία ελληνική μακεδονική γλώσσα, στήλης που εικονίζει μορφή με ποδήρη χιτώνα  (τύπος του Απόλλωνα Κιθαρωδού). Αφιερώθηκε  από τον Διομήδη, υιό του Αμμάδα,  στον Απόλλωνα Εκατόμβαιο, (αρχές του 1ου αιώνος π.Χ., ήτοι 100 π.Χ. – 70 π.Χ.). (Αρχαιολογική Συλλογή Κοζάνης).

 

Στο ίδιο χωριό Μαυροπηγή του Δήμου Εορδαίας και δη στην τοποθεσία «Άγιος Μάρκος» ευρέθη γυάλινο μυροδοχείο, των αρχών του 3ου αιώνος π.Χ. (300 π.Χ.-250 π.Χ.). (Αρχαιολογική Συλλογή Κοζάνης).

 

Στην τοποθεσία «Άγιος Μάρκος» του ίδιου χωριού : Μαυροπηγή του Δήμου Εορδαίας ευρέθη ζεύγος ενωτίων (=σκουλαρικιών) με μορφή Νίκης (3ος αιών  π.Χ.). (Αρχαιολογική Συλλογή Κοζάνης).

 

Επίσης στο χωριό Μαυροπηγή του Δήμου Εορδαίας ευρέθη χάλκινη οινοχόη (= δοχείο κρασιού),  μέσα του 4ου αιώνος π.Χ. (Αρχαιολογική Συλλογή Κοζάνης)

 

Ακόμη στο χωριό  Μαυροπηγή του Δήμου Εορδαίας ευρέθη ετέρα χάλκινη οινοχόη (= δοχείο κρασιού) διαφορετικού σχήματος και μεγέθους,  μέσα του 4ου αιώνος π.Χ. (Αρχαιολογική Συλλογή Κοζάνης

 

Επιπλέον στην τοποθεσία «Άγιος Μάρκος» του ίδιου χωριού : Μαυροπηγή του Δήμου Εορδαίας ευρέθη χάλκινη ενεπίγραφη, εις την αρχαία ελληνική μακεδονική γλώσσα, υδρίσκη (μικρή υδρία, μικρό δοχείο νερού), αρχές 3ου αιώνος π.Χ. Μεταξύ άλλων λέξεων υφισταται και η λέξις : Γλαυκίς. (Αρχαιολογική Συλλογή Κοζάνης). Γλαυκίς σημαίνει γαμψώνυχο αρπακτικό πτηνό, ένα από τα ανήκοντα στην οικογένεια γαμψωνύχων αρπακτικών πτηνών.

 

Επιπροσθέτως στο χωριό  Μαυροπηγή του Δήμου Εορδαίας ευρέθη αργυρός στατήρας Αμύντα Γ΄ (389 π.Χ. – 383 π.Χ.). (Αρχαιολογική Συλλογή Κοζάνης).

 

Στην τοποθεσία «Κάστρο» του ίδιου χωριού : Μαυροπηγή του Δήμου Εορδαίας ευρέθη αργυρός στατήρας Κοινού Θεσσαλών (196 π.Χ.- 105 π.Χ.). (Αρχαιολογική Συλλογή Κοζάνης).

 

Επίσης στην τοποθεσία «Κάστρο» του  ίδιου χωριού :  Μαυροπηγή του Δήμου Εορδαίας ευρέθη  χάλκινη πόρπη, Ρωμαϊκής Εποχής (31 π.Χ.-330μ.Χ.).  (Αρχαιολογική Συλλογή Κοζάνης).

 

Στη θέση «Αργόρεμα» του ίδιου χωριού  : Μαυροπηγή του Δήμου Εορδαίας ευρέθη χάλκινο δακτυλιόσημο περίαπτο (= προσαρτημένο), Αρχαϊκής Εποχής (800π.Χ.-480π.Χ.). (Αρχαιολογική Συλλογή Κοζάνης).

 

Στη ίδια θέση «Αργόρεμα» του ίδιου  χωριού : Μαυροπηγή του Δήμου Εορδαίας ευρέθησαν χάλκινα  περίαπτα (= προσαρτημένα), Αρχαϊκής Εποχής (800 π.Χ. – 480 π.Χ.). (Αρχαιολογική Συλλογή Κοζάνης).

 

Στο (παλαιό) χωριό : Καρδιά Δήμου Εορδαίας Ν. Κοζάνης, το οποίο (χωριό) απαλλοτριώθηκε από την ΔΕΗ και οι κάτοικοί του εγκαταστάθηκαν στο χωριό (νέα) Καρδιά Δήμου Κοζάνης, και δη στο ορυχείο της Καρδιάς, ευρέθη μαρμάρινη επιτύμβια στήλη, Ελληνιστικής Εποχής, ήτοι 323 π.Χ. (θάνατος Μ. Αλεξάνδρου) – 31 π.Χ.  (Αρχαιολογική Συλλογή Κοζάνης).

 

Επίσης στο ίδιο (παλαιό) χωριό : Καρδιά Δήμου Εορδαίας (ορυχείο πλέον), ευρέθη χάλκινος κάδος με χειρολαβή και χάλκινος καδίσκος με χειρολαβή, του 2ου αιώνος π.Χ. δηλ. της Ελληνιστικής Εποχής (31 π.Χ. –330 π.Χ.).  (Αρχαιολογική Συλλογή Κοζάνης).

 

Προσέτι στο  ίδιο (παλαιό) χωριό : Καρδιά Δήμου Εορδαίας, το οποίο απαλλοτριώθηκε από την ΔΕΗ, και δη στο  ορυχείο της Καρδιάς, ευρέθη υάλινο αγγείο του 2ου  αιώνος π.Χ., ήτοι 200 π.Χ.-100 π.Χ., Ελληνιστική Εποχή. (Αρχαιολογική Συλλογή Κοζάνης).

 

Ακόμη στο ίδιο (παλαιό) χωριό : Καρδιά Δήμου Εορδαίας, (ορυχείο Καρδιάς),  ευρέθη υάλινο αγγείο του 3ου  αιώνος π.Χ., ήτοι 300 π.Χ.-200 π.Χ. (Αρχαιολογική Συλλογή Κοζάνης).

 

Στο χωριό : Πύργοι Εορδαίας Ν. Κοζάνης ευρέθη αργυρό νόμισμα Φιλίππου Β΄, πατρός Μ. Αλεξάνδρου (359 π.Χ.-336 π.Χ.). Κλασική Εποχή (480 π.Χ. –323 π.Χ.). (Αρχαιολογική Συλλογή Κοζάνης).

 

Στο ίδιο χωριό : Πύργοι Εορδαίας Ν. Κοζάνης ευρέθη αργυρό νόμισμα του Φιλίππου, πατρός Μ. Αλεξάνδρου (336 π.Χ.-323 π.Χ.). Κλασική Εποχή (480 π.Χ. –323 π.Χ.). (Αρχαιολογική Συλλογή Κοζάνης).

 

Επίσης στο ίδιο χωριό : Πύργοι Εορδαίας Ν. Κοζάνης ευρέθη τμήμα μαρμάρινης επιτύμβιας στήλης. (Αρχαιολογική Συλλογή Κοζάνης).

 

Στο χωριό  Τετράλοφος του Δήμου Κοζάνης απεκαλύφθη  μαρμάρινη βάση κίονα. Ρωμαϊκή Εποχή (31 π.Χ.- 330 μ.Χ.). (Αρχαιολογική Συλλογή Κοζάνης).

 

Στην τοποθεσία «Τούμπα» του χωριού Τετράλοφος του Δήμου Κοζάνης ευρέθη μαρμάρινο γυναικείο  ειδώλιο. Μέση Νεολιθική περίοδος (5.000 π.Χ.- 4.000 π.Χ.). Μέση / Νεότερη Νεολιθική περίοδος (5.000 π.Χ.-3.200 π.Χ.). Αρχαιολογική Συλλογή Κοζάνης.

 

Στην τοποθεσία «Μεγάλη Τούμπα» του χωριού : Άγιος Δημήτριος του Δήμου Κοζάνης ευρέθησαν όστρακα μονόχρωμων και  διακοσμημένων αγγείων. Αρχαιοτέρα Νεολιθική περίοδος (6.000 π.Χ.-5.000 π.Χ.). (Αρχαιολογική Συλλογή Κοζάνης).

 

Στην τοποθεσία «Ξεροπήγαδο» του χωριού : Κοιλάδα του Δήμου Κοζάνης ευρέθη οστέϊνο περίαπτο.  Πρώιμη Εποχή Χαλκού  ( 3.200 π.Χ. – 2.500 π.Χ.). (Αρχαιολογική  Συλλογή Κοζάνης).

 

Στην ίδια τοποθεσία «Ξεροπήγαδο» του χωριού : Κοιλάδα του Δήμου Κοζάνης  ευρέθη περίαπτο από σαλιγκάρι.  Πρώιμη Εποχή Χαλκού  ( 3.200 π.Χ. – 2.500 π.Χ.). (Αρχαιολογική  Συλλογή Κοζάνης).

 

Στην τοποθεσία «Τούμπα Κρεμαστής» του χωριού : Κοιλάδα του Δήμου Κοζάνης ευρέθη ομοίωμα ψωμιού.  Νεότερη Νεολιθική περίοδος (4.000 π.Χ.- 3.200 π.Χ.). (Αρχαιολογική Συλλογή Κοζάνης).

 

Στην ίδια τοποθεσία «Τούμπα Κρεμαστής»  του χωριού : Κοιλάδα του Δήμου Κοζάνης ευρέθη τράπεζα (=τραπέζι). Νεότερη Νεολιθική περίοδος (4.000 π.Χ.- 3.200 π.Χ.). (Αρχαιολογική Συλλογή Κοζάνης).

 

Ακόμη στην ίδια τοποθεσία «Τούμπα Κρεμαστής»  του χωριού : Κοιλάδα του Δήμου Κοζάνης ευρέθη ζωόμορφο ειδώλιο. Νεότερη Νεολιθική περίοδος (4.000 π.Χ.- 3.200 π.Χ.).  (Αρχαιολογική Συλλογή Κοζάνης).

 

Επίσης στην ίδια τοποθεσία «Τούμπα Κρεμαστής»  του χωριού : Κοιλάδα του Δήμου Κοζάνης ευρέθη ομοίωμα διώροφου κτίσματος. Νεότερη Νεολιθική περίοδος (4.000 π.Χ.- 3.200 π.Χ.). (Αρχαιολογική Συλλογή Κοζάνης).

 

Επιπλέον στην ίδια τοποθεσία «Τούμπα Κρεμαστής»  του χωριού : Κοιλάδα του Δήμου Κοζάνης ευρέθησαν σφραγίδες. Νεότερη Νεολιθική περίοδος (4.000 π.Χ.- 3.200 π.Χ.). (Αρχαιολογική Συλλογή Κοζάνης).

 

Επιπροσθέτως στην ίδια τοποθεσία «Τούμπα Κρεμαστής» του χωριού : Κοιλάδα του Δήμου Κοζάνης ευρέθησαν λίθινα περίαπτα. Νεότερη Νεολιθική περίοδος (4.000 π.Χ.- 3.200 π.Χ.). (Αρχαιολογική Συλλογή Κοζάνης).

 

Ακόμη στην ίδια τοποθεσία «Τούμπα Κρεμαστής»  του χωριού : Κοιλάδα του Δήμου Κοζάνης ευρέθησαν κλειστά αγγεία.  Νεότερη Νεολιθική περίοδος (4.000 π.Χ.- 3.200 π.Χ.). (Αρχαιολογική Συλλογή Κοζάνης).

 

Προσέτι στην ίδια τοποθεσία «Τούμπα Κρεμαστής»  του χωριού : Κοιλάδα του Δήμου Κοζάνης ευρέθησαν πολλές μικρογραφικές φιάλες. Νεότερη Νεολιθική περίοδος (4.000 π.Χ.- 3.200 π.Χ.). (Αρχαιολογική Συλλογή Κοζάνης).

 

Επιπρόσθετα στην ίδια τοποθεσία «Τούμπα Κρεμαστής»  του χωριού : Κοιλάδα του Δήμου Κοζάνης ευρέθησαν κλειστά αγγεία. Νεότερη Νεολιθική περίοδος (4.000 π.Χ.- 3.200 π.Χ.).  (Αρχαιολογική Συλλογή Κοζάνης).

 

Ακόμη στην ίδια τοποθεσία «Τούμπα Κρεμαστής»  του χωριού : Κοιλάδα του Δήμου Κοζάνης ευρέθη  κοχλιάριον (=μικρό κουτάλι).  Νεότερη Νεολιθική περίοδος (4.000 π.Χ.- 3.200 π.Χ.).  (Αρχαιολογική Συλλογή Κοζάνης).

 

Επιπλέον στην ίδια τοποθεσία «Τούμπα Κρεμαστής»  του χωριού : Κοιλάδα του Δήμου Κοζάνης ευρέθη   τετραποδική τράπεζα (=τραπέζι με τέσσερα πόδια).  Νεότερη Νεολιθική περίοδος (4.000 π.Χ.- 3.200 π.Χ.). (Αρχαιολογική Συλλογή Κοζάνης).

 

Ακόμη στην ίδια τοποθεσία «Τούμπα Κρεμαστής»  του χωριού : Κοιλάδα του Δήμου Κοζάνης ευρέθη  μικρογραφικό αποθηκευτικό αγγείο.  Νεότερη Νεολιθική περίοδος (4.000 π.Χ.- 3.200 π.Χ.). (Αρχαιολογική Συλλογή Κοζάνης).

 

Προσέτι στην ίδια  τοποθεσία «Τούμπα Κρεμαστής»  του χωριού : Κοιλάδα του Δήμου Κοζάνης ευρέθησαν ρηχές και βαθιές φιάλες (μικρογραφικά αγγεία).  Νεότερη Νεολιθική περίοδος (4.000 π.Χ.- 3.200 π.Χ.). (Αρχαιολογική Συλλογή Κοζάνης).

 

Ακόμη στην ίδια τοποθεσία «Τούμπα Κρεμαστής»  του χωριού : Κοιλάδα του Δήμου Κοζάνης ευρέθη μυλόπετρα.  Νεότερη Νεολιθική περίοδος (4.000 π.Χ.- 3.200 π.Χ.).  (Αρχαιολογική Συλλογή Κοζάνης).

 

Επίσης στην ίδια τοποθεσία «Τούμπα Κρεμαστής»  του χωριού : Κοιλάδα του Δήμου Κοζάνης ευρέθη ειδώλιο ανθρωπόμορφο, πιθανώς γυναικείο. Νεότερη Νεολιθική περίοδος (4.000 π.Χ.- 3.200 π.Χ.).  (Αρχαιολογική Συλλογή Κοζάνης).

 

Επιπροσθέτως στην ίδια τοποθεσία «Τούμπα Κρεμαστής» του χωριού : Κοιλάδα του Δήμου Κοζάνης ευρέθη  και έτερο ειδώλιο  ανθρωπόμορφο, πιθανώς γυναικείο.  Νεότερη Νεολιθική περίοδος (4.000 π.Χ.- 3.200 π.Χ.).  (Αρχαιολογική Συλλογή Κοζάνης).

 

Επιπλέον στην τοποθεσία «Ποτίστρα» του χωριού : Κοιλάδα του Δήμου Κοζάνης ευρέθη  κύπελλο.  Εποχή Σιδήρου (1.200 π.Χ.-550 π.Χ.). (Αρχαιολογική Συλλογή Κοζάνης).

 

Επίσης στην ίδια τοποθεσία «Ποτίστρα» του χωριού : Κοιλάδα του Δήμου Κοζάνης ευρέθη πρόχους (= υδροφόρο αγγείο προς νίψη χειρών) με αμαυρόχρωμη διακόσμηση.  Εποχή Σιδήρου (1.200 π.Χ.-550 π.Χ.).  (Αρχαιολογική Συλλογή Κοζάνης).

 

Ακόμη στην ίδια τοποθεσία «Ποτίστρα» του χωριού : Κοιλάδα του Δήμου Κοζάνης ευρέθη διπλό αγγείο με αμαυρόχρωμη διακόσμηση. Εποχή Σιδήρου (1.200 π.Χ.-550 π.Χ.). (Αρχαιολογική Συλλογή Κοζάνης).

 

Προσέτι στην ίδια τοποθεσία «Ποτίστρα» του χωριού : Κοιλάδα του Δήμου Κοζάνης ευρέθη και δεύτερη πρόχους (= υδροφόρο αγγείο προς νίψη χειρών) με αμαυρόχρωμη διακόσμηση. Εποχή Σιδήρου (1.200 π.Χ.-550 π.Χ.). (Αρχαιολογική Συλλογή Κοζάνης).

 

Έτι στην τοποθεσία «Ξεροπήγαδο» του χωριού : Κοιλάδα του Δήμου Κοζάνης ευρέθη αγγείο με βότσαλο στο εσωτερικό του. Πρώιμη Εποχή Χαλκού (3.200 π.Χ. –2.500 π.Χ.).  (Αρχαιολογική Συλλογή Κοζάνης).

 

Ακόμη στην ίδια τοποθεσία «Ξεροπήγαδο» του χωριού : Κοιλάδα του Δήμου Κοζάνης ευρέθησαν μικρογραφικά αγγεία : δίωτα (με δύο αυτιά), αγγείο με λαιμό,  κανθαρόσχημο αγγείο, πρόχους, δεύτερο κανθαρόσχημο αγγείο διαφορετικού μεγέθους και σχήματος, και φιάλη.  Πρώιμη Εποχή Χαλκού (3.200 π.Χ. –2.500 π.Χ.).  (Αρχαιολογική Συλλογή Κοζάνης).

 

Προσέτι στην ίδια τοποθεσία «Ξεροπήγαδο» του χωριού : Κοιλάδα του Δήμου Κοζάνης ευρέθησαν σφονδύλια (=σπόνδυλοι).  Πρώιμη Εποχή Χαλκού (3.200 π.Χ. –2.500 π.Χ.).  (Αρχαιολογική Συλλογή Κοζάνης).

 

Επίσης στην ίδια τοποθεσία «Ξεροπήγαδο» του χωριού : Κοιλάδα του Δήμου Κοζάνης ευρέθη λίθινο κόσμημα.  Πρώιμη Εποχή Χαλκού (3.200 π.Χ. –2.500 π.Χ.).  (Αρχαιολογική Συλλογή Κοζάνης).

 

Επιπλέον στην ίδια τοποθεσία «Ξεροπήγαδο» του χωριού : Κοιλάδα του Δήμου Κοζάνης ευρέθησαν αιχμές βελών από πυριτόλιθο.  Πρώιμη Εποχή Χαλκού (3.200 π.Χ. –2.500 π.Χ.).  (Αρχαιολογική Συλλογή Κοζάνης).

 

Ακόμη στην ίδια τοποθεσία «Ξεροπήγαδο» του χωριού : Κοιλάδα του Δήμου Κοζάνης ευρέθη μικρογραφικό κύπελλο.  Πρώιμη Εποχή Χαλκού (3.200 π.Χ. –2.500 π.Χ.).  (Αρχαιολογική Συλλογή Κοζάνης).

 

Επιπροσθέτως στην ίδια τοποθεσία «Ξεροπήγαδο» του χωριού : Κοιλάδα του Δήμου Κοζάνης ευρέθη τμήμα ζωόμορφο αγγείου. Φέρει κεφαλή και μακρύ λαιμό, έχει σχηματοποιημένα τα ρουθούνια, το στόμα και το ένα του μάτι, και διαμορφωμένο ένα μικρό του αυτί. Νεότερη Νεολιθική περίοδος (4.000 π.Χ. – 3.200 π.Χ.).  (Αρχαιολογική Συλλογή Κοζάνης).

 

Ακόμη στην ίδια τοποθεσία «Ξεροπήγαδο» του χωριού : Κοιλάδα του Δήμου Κοζάνης ευρέθη έτερο τμήμα ζωόμορφο αγγείου.  Νεότερη Νεολιθική περίοδος (4.000 π.Χ. – 3.200 π.Χ.).  (Αρχαιολογική Συλλογή Κοζάνης).

 

Επίσης στην ίδια τοποθεσία «Ξεροπήγαδο» του χωριού : Κοιλάδα του Δήμου Κοζάνης ευρέθη  πήλινο ζωόμορφο ειδώλιο. Νεότερη Νεολιθική περίοδος (4.000 π.Χ. – 3.200 π.Χ.).  (Αρχαιολογική Συλλογή Κοζάνης).

 

Προσέτι στην ίδια τοποθεσία «Ξεροπήγαδο» του χωριού : Κοιλάδα του Δήμου Κοζάνης ευρέθη μαρμάρινο γυναικείο ειδώλιο. Νεότερη / Τελική Νεολιθική περίοδος.  (Αρχαιολογική Συλλογή Κοζάνης).

 

Επιπλέον στην ίδια τοποθεσία «Ξεροπήγαδο» του χωριού : Κοιλάδα του Δήμου Κοζάνης ευρέθη  μαρμάρινο γυναικείο ειδώλιο. Νεότερη / Τελική Νεολιθική περίοδος.    (Αρχαιολογική Συλλογή Κοζάνης)

 

Προσέτι στην  τοποθεσία «Ποτίστρα» του χωριού : Κοιλάδα του Δήμου Κοζάνης ευρέθη  αμφορίσκος (=μικρός αμφορέας).  Εποχή Σιδήρου (1.200 π.Χ.- 550 π.Χ.). Αρχαιολογική Συλλογή Κοζάνης

 

Στην ίδια τοποθεσία «Ποτίστρα» του χωριού : Κοιλάδα του Δήμου Κοζάνης ευρέθη τρίωτη (= με τρία αυτιά) φιάλη. Εποχή Σιδήρου (1.200 π.Χ.-550 π.Χ.). (Αρχαιολογική Συλλογή Κοζάνης).

 

Ακόμη στην ίδια τοποθεσία «Ποτίστρα» του χωριού : Κοιλάδα του Δήμου Κοζάνης ευρέθη πρόχους (=υδροφόρο αγγείο προς πλύσιμο χεριών) θήλαστρο. Εποχή Σιδήρου (1.200 π.Χ.- 550 π.Χ.). (Αρχαιολογική Συλλογή Κοζάνης).

 

Στην τοποθεσία « Άγιος Ελευθέριος» του χωριού : Δρέπανο του Δήμου Κοζάνης ευρέθη πήλινος λουτήρας. Ελληνιστική Εποχή (323 π.Χ. θάνατος Μ. Αλεξάνδρου –31 π.Χ.). (Αρχαιολογική Συλλογή Κοζάνης).

 

Στο μικρό χωριό Ανατολικό του χωριού : Καπνοχωρίου Δήμου Κοζάνης ευρέθη μαρμάρινο γυναικείο άγαλμα – Ρωμαϊκή Εποχή (31 π.Χ.-330 μ.Χ.). (Αρχαιολογική Συλλογή Κοζάνης).

 

Στο χωριό Άγιος Χαράλαμπος του Δήμου Κοζάνης ευρέθη  μαρμάρινο ανδρικό άγαλμα. Ρωμαϊκή Εποχή (31 π.Χ.- 330 μ.Χ.). (Αρχαιολογική Συλλογή Κοζάνης).

 

Στην τοποθεσία «Μεγάλο Νησί» του χωριού : Γαλάνη του Δήμου Κοζάνης ευρέθησαν χάντρες από όστρεα (=στρείδια). Τελική Νεολιθική Περίοδος. (Αρχαιολογική Συλλογή Κοζάνης).

 

Στην ίδια τοποθεσία «Μεγάλο Νησί» του χωριού : Γαλάνη του Δήμου Κοζάνης ευρέθη περίαπτο από σαλιγκάρι. Νεότερη Νεολιθική Περίοδος, ήτοι 4.000 π.Χ. –3.200 π.Χ. (Αρχαιολογική Συλλογή Κοζάνης).

 

Επίσης στην ίδια τοποθεσία «Μεγάλο Νησί» του χωριού : Γαλάνη του Δήμου Κοζάνης ευρέθη μαρμάρινο κομβίο. Νεότερη Νεολιθική Περίοδος, ήτοι 4.000 π.Χ. –3.200 π.Χ. (Αρχαιολογική Συλλογή Κοζάνης).

 

Ακόμη στην ίδια τοποθεσία «Μεγάλο Νησί» του χωριού : Γαλάνη του Δήμου Κοζάνης ευρέθησαν κομβία από όστρεα (=στρείδια). Νεότερη Νεολιθική Περίοδος, ήτοι 4.000 π.Χ. –3.200 π.Χ. (Αρχαιολογική Συλλογή Κοζάνης).

 

Προσέτι στην ίδια τοποθεσία «Μεγάλο Νησί» του χωριού : Γαλάνη του Δήμου Κοζάνης ευρέθησαν περίαπτα από όστρεα (=στρείδια). Νεότερη Νεολιθική Περίοδος, ήτοι 4.000 π.Χ. –3.200 π.Χ. (Αρχαιολογική Συλλογή Κοζάνης).

 

Επιπλέον στην ίδια τοποθεσία «Μεγάλο Νησί» του χωριού : Γαλάνη του Δήμου Κοζάνης ευρέθησαν οστέϊνοι οπείς (=οστέϊνα εργαλεία για άνοιγμα οπών). Νεότερη Νεολιθική Περίοδος, ήτοι 4.000 π.Χ. –3.200 π.Χ. (Αρχαιολογική Συλλογή Κοζάνης).

 

Επιπροσθέτως στην ίδια τοποθεσία «Μεγάλο Νησί» του χωριού : Γαλάνη του Δήμου Κοζάνης ευρέθη οστέϊνο εργαλείο. Τελική Νεολιθική Περίοδος. (Αρχαιολογική Συλλογή Κοζάνης).

 

Ακόμη στην ίδια τοποθεσία «Μεγάλο Νησί» του χωριού : Γαλάνη του Δήμου Κοζάνης ευρέθη εγχειρίδιο από όστρεο (=στρείδι). Τελική Νεολιθική Περίοδος. (Αρχαιολογική Συλλογή Κοζάνης).

 

Προσέτι στην ίδια τοποθεσία «Μεγάλο Νησί» του χωριού : Γαλάνη του Δήμου Κοζάνης ευρέθη εργαλείο από κέρατο. Τελική Νεολιθική Περίοδος. (Αρχαιολογική Συλλογή Κοζάνης).

 

Επιπλέον στην ίδια τοποθεσία «Μεγάλο Νησί» του χωριού : Γαλάνη του Δήμου Κοζάνης ευρέθη οστέϊνο εργαλείο. Τελική Νεολιθική Περίοδος. (Αρχαιολογική Συλλογή Κοζάνης).

 

Ακόμη στην ίδια τοποθεσία «Μεγάλο Νησί» του χωριού : Γαλάνη του Δήμου Κοζάνης ευρέθη πήλινο γυναικείο ειδώλιο. Νεότερη Νεολιθική Περίοδος (4.000-3.200 π.Χ.). (Αρχαιολογική Συλλογή Κοζάνης).

 

Επιπρόσθετα στην ίδια τοποθεσία «Μεγάλο Νησί» του χωριού : Γαλάνη του Δήμου Κοζάνης ευρέθη σφραγίδα. Τελική Νεολιθική Περίοδος. (Αρχαιολογική Συλλογή Κοζάνης).

 

Στο χωριό Αγία Παρασκευή του Δήμου Κοζάνης ευρέθη χάλκινη τριφυλΛόστομη  οινοχοϊσκη (= μικρή οινοχόη) (=μικρό δοχείο κρασιού), του  β΄μισού του 4ου αιώνος π.Χ. δηλ. 350 π.Χ.-300  π.Χ.,  Ελληνιστικής Εποχής (323 π.Χ. – 31 π.Χ.). (Αρχαιολογική Συλλογή Κοζάνης).

 

Στο χωριό Εξοχή Δήμου Κοζάνης ευρέθη λίθινη  στήλη με μορφή  ηλικιωμένης γυναίκας- Μαμμίας (στα αρχ.  η μάμμη ή  η μαμμία = η μητέρα, μεταγενέστερα μάμμη=γιαγιά). Ρωμαϊκή Εποχή (31 π.Χ.- 330 μ.Χ.). (Αρχαιολογική Συλλογή Κοζάνης).

 

Στο ίδιο χωριό Εξοχή Δήμου Κοζάνης ευρέθη  μαρμάρινο καλαθόσχημο κιονόκρανο. Ρωμαϊκή Εποχή (31 π.Χ.- 330 μ.Χ.). (Αρχαιολογική Συλλογή Κοζάνης).

 

Ακόμη στο χωριό Εξοχή Δήμου Κοζάνης ευρέθη μαρμάρινο ενεπίγραφο θωράκιο. Ρωμαϊκή Εποχή (31 π.Χ.- 330 μ.Χ.). (Αρχαιολογική Συλλογή Κοζάνης).

 

Επίσης στο χωριό Εξοχή Δήμου Κοζάνης ευρέθη λίθινη ενεπίγραφη στήλη. Ρωμαϊκή Εποχή (31 π.Χ.- 330 μ.Χ.). (Αρχαιολογική Συλλογή Κοζάνης).

 

Στην περιοχή «Παλιόχανο» του χωριού Σπάρτο  του Δήμου Κοζάνης ευρέθη  αμφορίσκος (=μικρός αμφορέας). Μέση εποχή Χαλκού (2.500 π.Χ.-1.800 π.Χ.). (Αρχαιολογική Συλλογή Κοζάνης).

 

Στην ίδια περιοχή «Παλιόχανο» του χωριού Σπάρτο  του Δήμου Κοζάνης ευρέθη  κανθαρόσχημη (= σε σχήμα κανθάρου)  φιάλη. Μέση εποχή Χαλκού (2.500 π.Χ.-1.800 π.Χ.). (Αρχαιολογική Συλλογή Κοζάνης).

 

Στο χωριό Καισάρεια του Δήμου Κοζάνης ευρέθη βάση κίονα. Ρωμαϊκή Εποχή (31 π.Χ.-330 μ.Χ.). (Αρχαιολογική Συλλογή Κοζάνης).

 

Στην τοποθεσία «Βαρεμένοι» του χωριού Γούλες του Δήμου Σερβίων ευρέθησαν πήλινα γυναικεία ειδώλια. Αρχαιότερη Νεολιθική περίοδος (6.000 π.Χ.-5.000 π.Χ.). Νεότερη Νεολιθική περίοδος (5.000 π.Χ.-4.000 π.Χ.). (Αρχαιολογική Συλλογή Κοζάνης).

 

Στην ίδια τοποθεσία «Βαρεμένοι» του χωριού Γούλες του Δήμου  Σερβίων ευρέθη βάση αγγείου με αποτύπωμα ψάθας. Αρχαιότερη Νεολιθική περίοδος (6.000 π.Χ.-5.000 π.Χ.). (Αρχαιολογική Συλλογή Κοζάνης).

 

Επίσης στην ίδια τοποθεσία «Βαρεμένοι» του χωριού Γούλες του Δήμου  Σερβίων ευρέθησαν αποστρογγυλεμένα όστρακα – σφονδύλια (=σπόνδυλοι). Αρχαιότερη Νεολιθική περίοδος (6.000 π.Χ.-5.000 π.Χ.). (Αρχαιολογική Συλλογή Κοζάνης).

 

Ακόμη στην ίδια τοποθεσία «Βαρεμένοι» του χωριού Γούλες του Δήμου  Σερβίων ευρέθησαν πηνία. Αρχαιότερη Νεολιθική περίοδος (6.000 π.Χ.-5.000 π.Χ.). Αρχαιολογική Συλλογή Κοζάνης.

 

Προσέτι στην ίδια τοποθεσία «Βαρεμένοι» του χωριού Γούλες του Δήμου Σερβίων ευρέθησαν υφαντικά βάρη. Αρχαιότερη Νεολιθική περίοδος (6.000 π.Χ.-5.000 π.Χ.). (Αρχαιολογική Συλλογή Κοζάνης).

 

Επιπλέον στην ίδια τοποθεσία «Βαρεμένοι» του χωριού Γούλες του Δήμου Σερβίων ευρέθησαν όστρακα μονόχρωμων και διακοσμημένων αγγείων. Αρχαιότερη Νεολιθική περίοδος (6.000 π.Χ.-5.000 π.Χ.). (Αρχαιολογική Συλλογή Κοζάνης).

 

Επιπρόσθετα στην ίδια τοποθεσία «Βαρεμένοι» του χωριού Γούλες του Δήμου Σερβίων ευρέθη κλειστό αγγείο. Αρχαιότερη Νεολιθική περίοδος (6.000 π.Χ.-5.000 π.Χ.). (Αρχαιολογική Συλλογή Κοζάνης).

 

Ακόμη στην  ίδια τοποθεσία «Βαρεμένοι» του χωριού Γούλες του Δήμου Σερβίων ευρέθησαν λεπίδες από πυριτόλιθο και οψιανό. Αρχαιότερη Νεολιθική περίοδος (6.000 π.Χ.-5.000 π.Χ.). (Αρχαιολογική Συλλογή Κοζάνης).

 

Προσέτι στην ίδια τοποθεσία «Βαρεμένοι» του χωριού Γούλες του Δήμου Σερβίων ευρέθη πήλινο γυναικείο ειδώλιο. Μέση Νεολιθική περίοδος (5.000 π.Χ.-4.000 π.Χ.). (Αρχαιολογική Συλλογή Κοζάνης).

 

Επιπλέον στην ίδια τοποθεσία «Βαρεμένοι» του χωριού Γούλες του Δήμου Σερβίων ευρέθη μυλόπετρα. Πρώιμη Εποχή Χαλκού (3.200 π.Χ.-2.500 π.Χ.). (Αρχαιολογική Συλλογή Κοζάνης).

 

Στην θέση «Τούρλα» του χωριού : Γούλες του Δήμου Σερβίων ευρέθησαν μόνωτα κύπελλα. Μέση Εποχή Χαλκού (2.500 π.Χ.-1.800 π.Χ.). (Αρχαιολογική Συλλογή Κοζάνης).

 

Στην ίδια θέση «Τούρλα» του χωριού : Γούλες του Δήμου Σερβίων ευρέθη λίθινη χάντρα. Μέση Εποχή Χαλκού (2.500 π.Χ.-1.800 π.Χ.). (Αρχαιολογική Συλλογή Κοζάνης).

 

Προσέτι στην ίδια  θέση «Τούρλα» του χωριού : Γούλες του Δήμου Σερβίων ευρέθη λίθινο περίαπτο. Μέση Εποχή Χαλκού (2.500 π.Χ.-1.800 π.Χ.). (Αρχαιολογική Συλλογή Κοζάνης).

 

Στη θέση «Βαρεμένοι» του χωριού : Γούλες του Δήμου Σερβίων ευρέθη λίθινο μικρογραφική τράπεζα. Αρχαιότερη Νεολιθική περίοδος (6.000 π.Χ.-5.000 π.Χ.). (Αρχαιολογική Συλλογή Κοζάνης).

 

Ακόμη στην ίδια θέση «Βαρεμένοι» του χωριού : Γούλες του Δήμου Σερβίων ευρέθη σκύφος. Νεότερη Νεολιθική περίοδος (4.000 π.Χ.-3.200 π.Χ.). (Αρχαιολογική Συλλογή Κοζάνης).

 

Επιπλέον στην ίδια θέση «Βαρεμένοι» του χωριού : Γούλες του Δήμου Σερβίων ευρέθησαν οστέϊνο εργαλείο και περίαπτο από σαλιγκάρι. Μέση Νεολιθική περίοδος (5.000 π.Χ.-4.000 π.Χ.). (Αρχαιολογική Συλλογή Κοζάνης).

 

Επίσης στην ίδια θέση «Βαρεμένοι» του χωριού : Γούλες του Δήμου Σερβίων ευρέθησαν οστέϊνοι οπείς (=οστέϊνα εργαλεία για δημιουργία οπής). Αρχαιότερη Νεολιθική περίοδος 6.000 π.Χ.-5.000 π.Χ) και Μέση Νεολιθική περίοδος (5.000 π.Χ.- 4.000 π.Χ.). (Αρχαιολογική Συλλογή Κοζάνης).

 

Ακόμη στην ίδια θέση «Βαρεμένοι» του χωριού : Γούλες του Δήμου Σερβίων ευρέθησαν οστέϊνα αντικείμενα. Μέση Νεολιθική περίοδος (5.000 π.Χ.- 4.000 π.Χ.). (Αρχαιολογική Συλλογή Κοζάνης).

 

Ακόμη στην ίδια θέση «Βαρεμένοι» του χωριού : Γούλες του Δήμου Σερβίων ευρέθη πήλινο γυναικείο ειδώλιο. Αρχαιότερη Νεολιθική περίοδος (6.000 π.Χ.- 6.000 π.Χ.). (Αρχαιολογική Συλλογή Κοζάνης).

 

Ακόμη στην ίδια θέση «Βαρεμένοι» του χωριού : Γούλες του Δήμου Σερβίων ευρέθη μαρμάρινο ανθρωπόμορφο γυναικείο ειδώλιο. Νεότερη / Τελική  Νεολιθική περίοδος. (Αρχαιολογική Συλλογή Κοζάνης).

 

Στη θέση «Κρυόβρυση» του χωριού : Κρανίδια  του Δήμου Σερβίων ευρέθησαν ανθρωπόμορφες   στήλες,  πιθανόν Νεολιθικής Εποχής (6.000 π.Χ. 3.200 π.Χ.).  Βρέθηκαν σε δεύτερη χρήση για την κατασκευή  κιβωτιόσχημων τάφων. Ύστερη Εποχή Χαλκού (1.800 π.Χ. –1.050 π.Χ.).  (Αρχαιολογική Συλλογή Κοζάνης).

 

Στην Ελληνική Μακεδονία εκτός από τα αθλήματα του στίβου (στάδιον, δόλιχος, δίσκος, πυγμή, πάλη κ.λ.π.) διαδεδομένο άθλημα ήτο και το κολύμπι. Αυτό αφήνει να εννοηθεί ο Μ. Αλέξανδρος όταν σε μια περίσταση στην Ινδία έπρεπε να  διαβεί έναν ποταμό και δεν το έπραξε επειδή δεν γνώριζε κολύμβηση. Τότε κακίζοντας τον εαυτό του είπε: «Ο κάκιστος εγώ ουκ έμαθον νειν» (κατά τον ιστορικό Αρριανό. Δηλαδή : « Ο δυστυχής εγώ που δεν ξέρω να κολυμπώ».  Εκτός  του αθλήματος της κολύμβησης όμως γνωστό ήτο και το άθλημα της αναρρίχησης και της καταρρίχησης. Αυτό αφήνει να εννοηθεί  και πάλι ο Μ. Αλέξανδρος  όταν στην Περσία κατά την περσική εκστρατεία για την κατάληψη ενός φρουρίου σε απόκρημνο βράχο χρειάστηκε να χρησιμοποιήσει αλπινιστές στρατιώτες του, προκειμένου να αναρριχηθούν επ΄ αυτού και να φθάσουν  στη κορυφή και να καταλάβουν το οχυρό. Συγκεκριμένα :  Το 327 π.Χ. ο Μ. Αλέξανδρος, αφού κυρίευσε όλη την περσική αυτοκρατορία, πορεύθηκε βορειοανατολικά  για να  καταλάβει και το έσχατο  ορεινό οχυρό της σατραπείας της Σογδιανής. Οι ορεινοί κάτοικοι βρήκαν προστασία στο φρούριο του απροσπέλαστου βράχου. Ο Μ. Αλέξανδρος πρότεινε στους κατοίκους φιλική παράδοση. Οι ίδιοι αρνήθηκαν. Του συνέστησαν μάλιστα να ψάξει στρατιώτες με φτερά για να εκπορθήσει το φρούριό τους. Τριακόσιοι (300) άνδρες αλπινιστές (στρατιώτες επικίνδυνης ορειβασίας) του Μ. Αλεξάνδρου κατ΄ εντολήν του μέσα στη νύχτα αναρριχήθηκαν από την πιο επικίνδυνη πλευρά του βράχου και τα ξημερώματα έφθασαν στην κορυφή του βράχου. Ο ελληνικός μακεδονικός στρατός κάλεσε τους κατοίκους του φρουρίου να κοιτάξουν ψηλά για να δουν τους στρατιώτες με φτερά. Κατόπιν τούτου ο Μ. Αλέξανδρος κατέλαβε το φρούριο.

 

Τα αθλήματα λοιπόν της κολύμβησης και της αναρρίχησης, εύκολα μπορούμε να συμπεράνουμε και της καταρρίχησης, ήταν γνωστά στους αρχαίους Έλληνες Μακεδόνες πέραν των αθλημάτων  του σταδίου,  του δολίχου, του  δίσκου,  της πυγμής,  της πάλης  κ.λ.π.). Το άθλημα της αναρρίχησης, το οποίο εσχάτως συμπεριελήφθη στα αθλήματα των Ολυμπιακών αγώνων, είναι άθλημα αρχαιοελληνικομακεδονικό,  δηλαδή αρχαιοελληνικό. Το ίδιο συμβαίνει και με το άθλημα της κολύμβησης που συμπεριλαμβάνεται στα ολυμπιακά αθλήματα. Και το άθλημα της κολύμβησης είναι αρχαιοελληνικομακεδονικό, δηλ. αρχαιοελληνικό.

  

Ο Οξυάρτης ήτο μεγιστάν εκ Βακτρίας. Πολέμησε ανδρείως εις το ορεινόν φρούριόν του αντισταθείς εις τον Αλέξανδρον. Στο τέλος ο Οξυάρτης ενικήθη. Ο Μ. Αλέξανδρος τοποθέτησε τον Οξυάρτη ως σατράπη στην  Παραπαμισία χώρα (Αρριανός ΣΤ,15). Ο Μ. Αλέξανδρος ενυμφεύθη την θυγατέρα του Οξυάρτη Ρωξάνη (Αρριανός Δ, 20). Ο Οξυάρτης διέμεινε ως ανεξάρτητος ηγεμών εκεί, στην Παραπαμισία χώρα, και μετά τον θάνατον του Αλεξάνδρου, Ο Μέγας Αλέξανδρος τόσο με το γάμο του με την κόρη του Οξυάρτη Ρωξάνη, όσο και με το γάμο του με την κόρη του βασιλιά των Περσών Δαρείου Στάτειρα εξέφραζε την επιθυμία του να συνθέσει τις θρησκευτικές παραδόσεις κάθε λαού με τις ελληνικές  μακεδονικές  και γενικώς ελληνικές παραδόσεις, και να συνδυάσει τα ήθη εκάστου λαού με τον ελληνικό  μακεδονικό πολιτισμό και τον εν γένει  ελληνικό πολιτισμό.

 

Ο Μ. Αλέξανδρος ενυμφεύθη δύο γυναίκες την Στάτειρα, θυγατέρα του Δαρείου, και την Ρωξάνη, θυγατέρα του Οξυάρτη. Ο Μ. Αλέξανδρος ποία ενυμφεύθη πρώτη και ποία δεύτερη;  Ο ιστορικός μας Πλούταρχος μας αναφέρει πως ο Μ. Αλέξανδρος μετά την επιστροφή του από τις Ινδίες ενυμφεύθη την θυγατέρα του Δαρείου του Κοδομάνου Στάτειρα. (Πλουτάρχου Αλέξανδρος Ο. ΟΖ. – Just. XII, 10).

 

Ας πάρουμε τα ιστορικά γεγονότα με την χρονολογική τους σειρά. Έχουμε αρχικά τη μάχη στον Γρανικό ποταμό 334 π.Χ. Στη συνέχεια τη μάχη στην Ισσό, κατά την Άνοιξη του 333 π.Χ., και τη μάχη στα Γαυγάμηλα, κατά το φθινόπωρο του ίδιου έτους, (333 π.Χ.). Στην συνέχεια ο Μ. Αλέξανδρος έφθασε στα βασιλικά ανάκτορα του βασιλιά Δαρείου του Κοδομανού και κατέλαβε ολόκληρη την Περσία. Είχε απομείνει ένα μόνο οχυρό φρούριο, το φρούριο του Οξυάρτη,  για το οποίο έγινε λόγος ανωτέρω. Ο Οξυάρτης και οι κάτοικοί του δεν παρεδίδοντο. Ο Μ. Αλέξανδρος, όπως προανεφέρθη, το κατέλαβε και μεταχειρίστηκε τον αντίπαλό του με ύψηλο  αίσθημα ελληνικής   πνευματικής καλιέργειας και ελληνικής παιδείας, ευγένειας και μεγαλοψυχίας, καθιστώντας τον μάλιστα σατράπη της  Παραμισίας χώρας.

 

Αφού λοιπόν ο  Πλούταρχος αναφέρει πως ο Μ. Αλέξανδρος μετά την επιστροφή του από τις Ινδίες ενυμφεύθη την θυγατέρα του Δαρείου του Κοδομανού  Στάτειρα,  πρώτη σύζυγος του Μ. Αλεξάνδρου υπήρξε η Ρωξάνη, η κόρη του Οξυάρτη. Ο Μ. Αλέξανδρος αρχικά κυρίευσε την Περσία εκπορθώντας  και το έσχατο πόλο  αντίστασης, το φρούριο-οχυρό του Οξυάρτη και ενυμφεύθη την κόρη του Ρωξάνη. Στη συνέχεια ο Μ. Αλέξανδρος συνέχισε την εκστρατεία του  προς τις Ινδίες. Στην επιστροφή του λοιπόν ενυμφεύθη και την θυγατέρα του βασιλιά του Δαρείου, του Δαρείου του Κοδομανού. Ο  ίδιος ο ιστορικός μας Πλούταρχος γράφει πως μετά τον θάνατο του Μ. Αλεξάνδρου η Ρωξάνη, που, κατά την ανάλυσή μου, υπήρξε η πρώτη σύζυγος του Μ. Αλεξάνδρου, εφόνευσε την Στάτειρα εν συνεννοήσει μετά του Περδίκκου (=σε συνεννόηση με τον στρατηγό του Μ. Αλεξάνδρου Περδίκκα). (Πλουτάρχου Αλέξανδρος Ο. ΟΖ. – Just. XII, 10).

 

Ένα άλλο στοιχείο που αποδεικνύει ότι η Ρωξάνη προηγήθηκε της Στάτειρας ως σύζυγος του  Μ. Αλεξάνδρου, με δεδομένο το ως άνω πρώτο επιχείρημα, είναι η μεγαλύτερου-περισσότερου χρόνου γνωριμία  της πρώτης Ρωξάνης με τον στρατηγό Περδίκκα, λόγω και της απουσίας του Μ. Αλεξάνδρου αλλά και του ιδίου του στρατηγού του Περδίκκα στις στρατιωτικές επιχειρήσεις  στις Ινδίες.

 

Ο Μέγας Αλέξανδρος επέδειξε ιδιαίτερη μέριμνα, φροντίδα, θαλπωρή και ευγένεια προς την οικογένεια του βασιλιά της Περσίας Δαρείου του Κοδομανού, και δη προς όλα τα μέλη της βασιλικής αυτής οικογένειας, λόγω της ελληνικής παιδείας την οποία είχε. Ως ανεφέρθη, ενυμφεύθη την θυγατέρα του Πέρση βασιλιά, την Στάτειρα. Ιδιαίτερο όμως σεβασμό και εκτίμηση επέδειξε προς την μητέρα του βασιλιά Δαρείου (του Κοδομανού). Μνημονεύεται ότι η μητέρα του πέρση βασιλιά Δαρείου, όταν  πληροφορήθηκε τον θάνατο του Έλληνα Μακεδόνα Στρατηλάτη Μ. Αλεξάνδρου, ελυπήθη  εκ βαθέων και μετ΄ ολίγον απεβίωσε.

 

Το  «καλόν καγαθόν»

είναι πνεύμα ελληνικόν.

Το «καλόν καγαθόν»

Είναι πνεύμα αθάνατον.

 

Το νόημα αυτού του τετραστίχου  μου είναι η κορωνίδα του ελληνικού πολιτισμού.

Το τετράστιχό μου εξυμνεί το αθάνατο ελληνικό πνεύμα.

 

Καλός  στα αρχαία ελληνικά σημαίνει ωραίος, όμορφος.

Αγαθός στα αρχαία ελληνικά σημαίνει ενάρετος, ο έχων ηθικές αρχές.

«Καλόν καγαθόν» :  «=Η υπό του ελληνικού πολιτισμού σε ύψιστο και απόλυτο βαθμό ανάδειξη του συνδυασμού  της  ωραιότητος   και της αγαθότητος».

Αγαθότης = οι πάσης φύσεως αρετές και αξίες.

 

Σήμερα στα νέα ελληνικά καλός σημαίνει καλόψυχος. Αγαθός σημαίνει ελαφρόμυαλος. Αγαθότητα στα νέα ελληνικά σημαίνει ελαφρομυαλοσύνη. Έχουμε κι άλλα παραδείγματα : Ευήθης  (ευ + ήθος) στα αρχαία ελληνικά σημαίνει : ο έχων άριστο ήθος, ο   απόλυτα ενάρετος. Ευήθης στα νέα ελληνικά σημαίνει : ανόητος,  βλάκας.

 

Το ίδιο συμβαίνει και στην αττικοϊωνική-ποντιακή γλώσσα. Στα αρχαία ελληνικά, όπως και στα αρχαία ποντιακά-αττικοϊωνικά, η λέξη  εύκαιρος (ευ+ καιρός) σήμαινε : ο εις την κατάλληλη περίσταση γινόμενος, εύθετος, κατάλληλος, ο διαθέσιμος, ο έχων ελεύθερο χρόνο. Εξ αυτής της λέξεως : εύκαιρος, προέρχεται η  αρχαία λέξη ευκαιρία = ο κατάλληλος, διαθέσιμος χρόνος. Η λέξη ευκαιρία λοιπόν  προέρχεται εκ του εύκαιρος, και η λέξη εύκαιρος εκ του ρήματος ευκαιρέω -ώ= έχω καιρό, έχω διαθέσιμο χρόνο, έχω ευκαιρία. Βλέπε  σελ. 404 Λεξικόν της Αρχαίας Ελληνικής Γλώσσης, Ιωάννου Σταματάκου, Αθήναι, 1972.

 

Σήμερα  στα ποντιακά,  η λέξη εύκαιρος πέρα από την ερμηνεία αυτή, ήτοι ο έχων ελεύθερο χρόνο,  έχει και την έννοια :  ελαφρόμυαλος. «Ατός (=αυτός)  έν (=είναι)  εύκαιρος», λέμε στα ποντιακά.  Η φράση τούτη έχει και τις δύο ερμηνείες,  ήτοι α) : «Αυτός έχει ελεύθερο χρόνο» και β) : «Αυτός  είναι ελαφρόμυαλος». Εξαρτάται κάθε φορά από το πνεύμα και το νόημα  όλων των προτάσεων του προφορικού λόγου ή του γραπτού λόγου (κειμένου).

 

*ερευνητής – μελετητής – αναλυτής

21-2-2025