Ας πάρουμε λίγο χρόνο να σκεφτούμε πώς είχαμε στο μυαλό μας τη δομή μιας οικογένειας όταν ήμασταν παιδιά. Έπειτα, ας αναρωτηθούμε ποια θεωρούμε ότι είναι η δομή της σύγχρονης οικογένειας. Καθώς επεξεργαζόμαστε τα ερωτήματα αυτά, θα εντοπίσουμε σημαντικές διαφοροποιήσεις ανάμεσα στην οικογένεια του παρελθόντος και στη οικογένεια του σήμερα. Ωστόσο, ένα σημείο στο οποίο παρατηρούνται ακόμη αργά βήματα και βραχείες μετατοπίσεις είναι οι ρόλοι που στερεοτυπικά αναλαμβάνουν οι δύο γονείς στην ανατροφή των παιδιών. Ας εστιάσουμε λοιπόν στο ρόλο του πατέρα….
Είναι σχεδόν διαχρονικές οι αφηγήσεις που χαρακτηρίζουν τον πατέρα ως στυλοβάτη και αρχηγό της οικογένειας. Αφηγήσεις που αναπαράγουν πως ο “καλός πατέρας” είναι εκείνος που λαμβάνει την τελική απόφαση για κάθε σοβαρό θέμα της οικογένειας, που λειτουργεί με βάση τη λογική και όχι με βάση το συναίσθημα, που επιβάλλει κανόνες και θέτει όρια στα παιδιά του. Κάποιοι από εμάς ίσως θεωρούμε πως οι εμπειρίες μας απέχουν αισθητά από ένα τέτοιο μοντέλο οικογένειας. Επίσης, αρκετοί πιθανόν να απορρίπτουμε ιδεολογικά τις παραπάνω αντιλήψεις και να υποστηρίζουμε θερμά την ισότητα των δύο γονέων μέσα στον οικογενειακό ιστό. Ωστόσο, δυστυχώς, τα στερεότυπα για το ρόλο του πατέρα -και της μητέρας- εξακολουθούν να αναπαράγονται στο δημόσιο διάλογο ή αντανακλαστικά και χωρίς να το συνειδητοποιούμε να ξεπηδούν σε εκφάνσεις της καθημερινής μας εμπειρίας.
Το άρθρο αυτό δεν έχει στόχο να εξετάσει τις στερεοτυπικές αντιλήψεις για το ρόλο του πατέρα από κοινωνιολογική σκοπιά ή να επιρρίψει ευθύνες. Ωστόσο, είναι σημαντικό να αναλογιστούμε τις επιπτώσεις που τα στερεότυπα αυτά επιφέρουν στη σχέση πατέρα-παιδιού. Συχνά παρατηρείται πως οι μπαμπάδες, προσπαθώντας να εναρμονιστούν με το μοντέλο του αυστηρού-αυταρχικού αποφεύγουν να εμπλέκονται ουσιαστικά στη διαπαιδαγώγηση των παιδιών, δεν εκφράζουν τα συναισθήματά τους προς αυτά και δεν επικοινωνούν μαζί τους ανοιχτά για τα διάφορα ζητήματα της καθημερινότητας. Ένα τέτοιο μοντέλο έχει ως συνέπεια, τα παιδιά να βιώνουν τον πατέρα τους ως αδιάφορο ή συναισθηματικά απόμακρο, γεγονός που πιθανόν να επηρεάσει την ψυχική τους ευημερία, αλλά και το κομμάτι της διαχείρισης των συναισθημάτων.
Παρόλο που πτυχές της παραπάνω πραγματικότητας είναι ακόμη και σήμερα αισθητές, κάποια μικρά βήματα προς την αλλαγή των στερεοτύπων για το ρόλο του πατέρα συμβαίνουν. Είναι αισιόδοξο πως πλέον παρατηρούμε περισσότερους μπαμπάδες να αναλαμβάνουν ενεργό ρόλο στο μεγάλωμα του παιδιού, να περνούν εποικοδομητικό χρόνο παίζοντας μαζί του και να αισθάνονται άνετα να εκφράσουν τα συναισθήματά τους προς εκείνο. Η ενημέρωση και η ευαισθητοποίηση των γονέων και κυρίως των νέων γονέων είναι ένα αναγκαίο όπλο για την κατάρρευση των σχετικών στερεοτύπων.
Καρακάση Δήμητρα, Ψυχολόγος
