ΕΙΣΑΓΩΓΗ
Η αρχαία Αρχελαίς ή Αρχάλα και σήμερα Ερκιλέτ της Καισάρειας είναι μια πολη που βρίσκεται στο βόρειο τμήμα της πόλης της Καισαρείας σε απόσταση 12 χλμ .
Είναι απαραίτητο να διευκρινίσουμε ότι αναφερόμαστε σε μια πόλη που είχε στην αρχαιότητα το ίδιο όνομα σημερινό Ακσαράυ της Καππαδοκίας που βρίσκεται σε απόσταση 150 χλμ από την Καισάρεια νοτιοδυτικά και κατά καιρούς έφερε και τα ονόματα Sinaḫuttum-Šinuhtu , Νέμεσσα Τακσάρα ,Γκαρσάουρα , Κολωνία , Αρχελαίς , , ΑκΣαραυ
Ηταν μια ξεχωριστή πόλη, δημοφιλής με τους αμπελώνες της, στο παρελθόν. Στο Ερχιλέτ υπήρχαν αρχοντικά των πλουσίων τα οποία χρησιμοποιούνταν ως θέρετρα μαζί με τους αμπελώνες.
Ωστόσο, τα τελευταία 50 χρόνια, πολλοί άνθρωποι εγκατέλειψαν την πόλη για οικονομικούς λόγους.
Πρόσφατα, η πόλη έγινε συνοικία της πόλης της Καισάρειας. και οι δημοτικές αρχές προσπαθούν να την αναβιώσουν ανακαινίζοντας παλιά αρχοντικά και ιστορικά κτίρια.

ΤΟ ΌΝΟΜΑ
Διαχρονικά η πόλη από την εποχή των Χετταίων είχε τα παρακάτω ονόματα :
Huhasarma ‘ή “Astiwasu ή ΑρχελαΊς ή ΑρχΆλα ή Ερκιλετ, ή Ερκιλέτ ή Ερκελέτ, Erkilet.
— Huhasarma ‘ή “Astiwasu
Επιγραφές των Χετταίων δίνουν τις πιθανές ονομασίες του οικισμού να είναι Huhasarma ‘ή “Astiwasu πριν τον 8ο αιώνα π.Χ.
–Αρχάλα ή Αρχελαίς .
Το όνομα προφανώς δόθηκε προς τιμήν ενός μέλους (Αρχιερέα ή Βασιλιά ) της δυναστείας των Αρχελαιδών που κυβέρνησε την Καππαδοκία στον 2ο και 1ο αιώνα π.Χ. που συνεργάσθηκε με τους Ρωμαίους .
— Αρχελαίς Προέρχεται από την αρχαία Ελληνική σύνθετη λέξη Ἀρχέλαος < άρχω + λαός (ο άρχων, ο αρχηγός του λαού)
Αρχέλαος ήταν ο βασιλιάς της Καππαδοκίας που έδωσε το όνομα του και στην σημερινή πόλη του Ακσαράυ
–Ερκιλετ, ή ή Ερκελέτ, Erkilet.
Αναμφισβήτητα η λέξη αυτή είναι η παραφθορά και η Τουρκοποίηση του αρχαιοελληνικού ονόματος ΑρχέλαοςΑρχελαίς που απορρίπτει τις Τουρκικές εκδοχές που είναι:
1.Το όνομα Ερκιλέτ δόθηκε προς τιμήν του κορυφαίου Οθωμανού που ήρθε εδώ είναι και λεγόταν Ερκίλ Ατά
Αυτό το όνομα λένε αργότερα έγινε “Erkilat” και χρησιμοποιείται τώρα αλλάζοντας το σε “Erkilet”.
Το Erkilet Village καταγράφηκε ως “Erkilât” στα αρχεία της Ταχρίρ.
2. Σύμφωνα με άλλη Τουρκική εκδοχή ένας από τους βεζίρηδες το 1715 μ.Χ. που είχε παραπλήσιο όνομα έκανε πολλά κτίρια και δρόμους στην πόλη και προς τιμή του την έδωσαν αυτό το όνομα που μέχρι τότε λεγόταν Αρκάλλα,

ΚΑΤΟΙΚΟΙ ΤΟ 1922
Το Ερκιλέτ, που κάποτε είχε 1000 νοικοκυριά,
Το 1871-1872 υπήρχαν σε αυτό 100 Ελληνικά νοικοκυριά, με 600 κατοίκους
Το 1924 είχαν απομείνει μόνο 14 Ελληνικά νοικοκυριά, με 45 άτομα , που ζούσαν μαζί με 600 περίπου Μουσουλμάνους.
Οι υπόλοιποι είχαν μεταναστεύσει στην Άγκυρα και στην Υοσγάτη.,που οι Τούρκοι την έλεγαν Γιοζγκάτ (Yozgat) . πόλη που βρίσκεται στα βάθη της Μικράς Ασίας (πέρα από την Άγκυρα) και σήμερα ονομάζεται Bozok. )

Η ΥΠΟΓΕΙΑ ΠΟΛΗ ΤΟΥ ΕΡΚΙΛΕΤ
Η ύπαρξη της υπόγειας πόλης στην Αρχελα;iδα ήταν άγνωστη μέχρι πριν λίγα χρόνια όταν στις 4/6 /2015 εμφανίσθηκε σε εφημερίδα της περιοχής δημοσίευμα που συνοδευόταν με ένα video με τον τιτλο <<ΒΡΕΘΗΚΑΝ ΤΟΥΝΕΛ ΣΤΟ ERKİLET >> που αναφερόταν στο θέμα ,έγραφε :<< Οι ανασκαφές, που ξεκίνησαν γύρω από τον Τύμβο στην κορυφή της γειτονιάς της Αρχάλα της συνοικίας του Κοκασινάν της Καισαρείας ,
σύμφωνα με τις νόμιμες άδειες του Κυβερνήτη της Καισαρείας και της Διεύθυνσης του Επαρχιακού Μουσείου, με στόχο την εύρεση της υπόγειας πόλης», έχουν την εξής εξέλιξη .
Ένας πολίτης ονόματι Dücane Ergezen, ο οποίος έλαβε άδεια εξερεύνησης στην εν λόγω περιοχή και ξεκίνησε τις ανασκαφές, έφτασε στις σήραγγες σύνδεσης, οι οποίες πιστεύεται ότι οδηγούν στην ιστορική υπόγεια πόλη, 30 μέτρα κάτω από το έδαφος που έφτασε η ανασκαφή, ως αποτέλεσμα τις ανασκαφές που έκανε για 57 ημέρες.
Διαπιστώθηκε οτι το αποτέλεσμα με βάση την εύρεση των αναμενόμενων αρχαιολογικών ευρημάτων ήταν απογοητευτικό για τις αρχές οι οποίες ανακοίνωσαν
«… Και πάλι με λύπη πρέπει να δηλώσουμε ότι, σύμφωνα με τις έρευνές μας στον οικισμό είδαμε με λύπη ότι δεν έμεινε τίποτα από την ιστορία στον οικισμό και ότι λεηλατήθηκε από ανθρώπους που ονομάζονται κυνηγοί θησαυρών. »
Κάπου εκεί δόθηκε διαταγή και σταμάτησαν οι έρευνες μετην αφαιρεση και της άδειας που είχε δοθεί τότε στον πολίτη Dücane Ergezen,.συγχρονως εξαφανίσθηκε το video απο την δημοσίευση.
Οι έρευνες έγιναν στην βάση του Τύμβου Hıdırellez
Αναζητήσαμε πληροφορίες για την εξέλιξη αυτής της έρευνας αλλά μέχρι στιγμής δεν μάθαμε τίποτα .

ΙΣΤΟΡΙΑ
Η πόλη της Αρχάλα υπήρχε από την εποχή των Χετταίων το όνομά της ήταν Huhasarma ‘ή “Astiwasu με βάση επιγραφές που βρέθηκαν και χρονολογούνται για πριν από τον 8ο αιώνα π.Χ.
Επρόκειτο για επιγραφές που βρέθηκαν επάνω σε δύο άμορφους ογκόλιθους βασάλτη στην Αρχαλα 20 χλμ. βόρεια της Καισαρειας , γύρω στο 1932.
Είχαν τά έχουν μέγεθος 86×76 εκατοστά και 81×63 εκατοστά που είχαν ολοκληρωμένο κείμενο κείμενο.
Και οι δύο βρίσκονται σήμερα στο Μουσείο της Καισάρειας
. Ο αρχαιολόγος Hawkins περιγράφει :
Το Erkilet 1 όπως αποκλήθηκε η πρώτη επιγραφή ,έγραφε :
“Huhasarma, PUITI του θεού Marutika-. που σήμαινε
‘Έχω σκαλίσει μόνος μου αυτήν την πέτρα και μην την αναποδογυρίσει κανείς!”
Και η επιγραφή Erkilet 2 εγραφε
“Astiwasu φύτεψε αυτό το ALA· που σημαινε :
”Κανείς δεν πρέπει να το αναποδογυρίσει!”
Δεν μπόρεσαν να βρεθούν ακριβείς πληροφορίες για το πότε ιδρύθηκε Η Αρχαλα σήμερα Erkilet.
Το μόνο ιστορικό κατάλοιπο είναι ένας «τύμβος» που θεωρείται οτι είναι τάφος βασιλιάδων που θεωρείται ως ο μεγαλύτερος «βασιλικός τάφος» στην Κεντρική Μικρά Ασία στον 6ο αιώνα π.Χ.
Ο Τύμβος βρίσκεται στα βόρεια της πόλης, εχει 400 μέτρα . ύψος και 120 μέτρα . διάμετρο.
Για τις μετέπειτα εποχές η ονομασία εμφανίζεται στην ιστορια που υπήρχε από το, 2 αιώνα π.Χ. και φθάνει μέχρι σήμερα με το όνομα παραεφθαρμένο σαν Ερκιλέτ που σχετίζεται με την δυναστεία του Αρχέλαου που κυβέρνησε την Καππαδοκία από το 2ο αιωνα π.Χ. αιώνα έως το 38 μ.Χ.

ΒΑΣΙΛΕΙΟ ΤΗΣ ΚΑΠΠΑΔΟΚΙΑΣ & Η ΔΥΝΑΣΤΕΙΑΤΟΥ ΑΡΧΕΛΑΠΥ
*–Βασίλειο της Καππαδοκίας
Το 322 π.X. η Καππαδοκία προσαρτήθηκε στο βασίλειο των Μακεδόνων.
Προς το τέλος της βασιλείας του Aντίοχου A΄ ή στα πρώτα χρόνια της βασιλείας του διαδόχου του, το 302 π.X., ο ιρανικής καταγωγής Aριαράμνης -εγγονός του σατράπη Aριαράθη- εγκαθίδρυσε το βασίλειο του γένους των Aριαραθιδών στη νότια Kαππαδοκία.. Oι Aριαραθίδες ήταν φιλέλληνες και έδειξαν ενδιαφέρον για το θέατρο και την ελληνική φιλοσοφία.
Επί των ημερών του Aριαράθη E΄ (163-130 π.X.), η Kαππαδοκία απέκτησε στενότερους δεσμούς με την Ελλάδα και κυρίως με την Aθήνα. O Έλληνας γεωγράφος Στράβων, ο οποίος γεννήθηκε στην Aμάσεια του Πόντου το 63 περίπου π.X., μας δίνει μια εκτενή και πολύτιμη περιγραφή της Kαππαδοκίας επί των ημερών του, δηλ. λίγο πριν από την προσάρτηση της Kαππαδοκίας στη Pώμη. Σύμφωνα λοιπόν με τον Στράβωνα, η διοίκηση του βασιλείου της Kαππαδοκίας ήταν κεντρική, γραφειοκρατικού τύπου, με πρότυπο αυτήν της Aιγύπτου. Tο βασίλειο ήταν χωρισμένο σε 11 συνολικά εδαφικές ενότητες, τις «στρατηγίες». Oι δύο κυριότερες πόλεις της Kαππαδοκίας ήταν τα Tύανα[9] και τα Mάζακα, ενώ μεγάλα θρησκευτικά κέντρα ήταν τα Kόμανα όπου λατρευόταν η καππαδοκική θεά Mα, και τα Bένασα, όπου λατρευόταν ο Δίας Oυράνιος.
Tο 17 μ.X. το βασίλειο της Kαππαδοκίας προσαρτήθηκε στη Ρωμαϊκή αυτοκρατορία, με απόφαση του αυτοκράτορα Tιβέριου (14-37 μ.X.), και διοικείτο από ανθύπατο
. Aυτή την εποχή καθιερώνεται ο θεσμός των αυτοκρατορικών γαιών. Σε διατάγματα η Kαππαδοκία παρουσιάζεται ως η περιοχή της Mικράς Aσίας με τις μεγαλύτερες σε έκταση γαίες που αποτελούσαν προσωπική περιουσία του αυτοκράτορα, καθεστώς το οποίο διατηρήθηκε και στη βυζαντινή εποχή.
— Δυναστεία Αρχέλαου
Η εμφάνιση του Αου μέλους της δυναστείας γίνεται τον 2ο αιώνα π. Χ..
Η δυναστεία τού Αρχέλαου ή των Αρχελαϊδών είχε μέλη, που έζησαν το διάστημα από τον 2ο αι. π.Χ. ως 38 μ.Χ. στον Πόντο, την Καππαδοκία και την Κιλικία. Περιλαμβάνει πέντε άνδρες με το όνομα Αρχέλαος και μία γυναίκα, τη Γλαφύρα.
Ο πρώτος Αρχέλαος ήταν ο ευνοούμενος στρατηγός τού Μιθριδάτη ΣΤ΄ τού Πόντου, που διεξήγαγε τον Α΄ Μιθριδατικό Πόλεμο. Μετέβη από τον Πειραιά στην Αθήνα και τη Βοιωτία, αλλά ηττήθηκε το 86 π.Χ. στη μάχη της Χαιρώνειας και το 86/85 στον Ορχομενό από τον Σύλλα.
Έκανε τις διαπραγματεύσεις για την ειρήνη με τους Ρωμαίους. Ο Σύλλας τον κάλεσε στη Ρώμη και τού πρότεινε να γίνει φίλος της· πράγματι ο Αρχέλαος βοήθησε τους Ρωμαίους στον Β΄ και Γ΄ Μιθριδατικό Πόλεμο.
Ο γιος του Αρχέλαος Α΄ ορίστηκε από τον Πομπήιο αρχιερέας-βασιλιάς της πόλης Κόμανα στην Καππαδοκία, υποτελής των Ρωμαίων. Παντρεύτηκε σε 2ο γάμο τη Βερενίκη Δ΄ βασίλισσα της Αιγύπτου και έτσι ο Αρχέλαος Α΄ θα έγινε φαραώ. Αυτή ήταν σε αντίθεση με τον πατέρα της Πτολεμαίο ΙΒ΄, ο οποίος με δώρα έπεισε τον ανθύπατο της Συρίας να τον βοηθήσει να ανακτήσει τον θρόνο του. Στη συμπλοκή σκοτώθηκε ο Αρχέλαος Α΄ και η Βερενίκη ΔΟ Σύλλας τον κάλεσε στη Ρώμη και τού πρότεινε να γίνει φίλος της· πράγματι ο Αρχέλαος βοήθησε τους Ρωμαίους στον Β΄ και Γ΄ Μιθριδατικό Πόλεμο.
Ο γιος του Αρχέλαος Α΄ ορίστηκε από τον Πομπήιο αρχιερέας-βασιλιάς της πόλης Κόμανα στην Καππαδοκία, υποτελής των Ρωμαίων. Παντρεύτηκε σε 2ο γάμο τη
Βερενίκη Δ΄ βασίλισσα της Αιγύπτου και έτσι ο Αρχέλαος Α΄ θα έγινε φαραώ. Αυτή ήταν σε αντίθεση με τον πατέρα της Πτολεμαίο ΙΒ΄, ο οποίος με δώρα έπεισε τον ανθύπατο της Συρίας να τον βοηθήσει να ανακτήσει τον θρόνο του. Στη συμπλοκή σκοτώθηκε ο Αρχέλαος Α΄ και η Βερενίκη Δ
**–Ο Αρχέλαος Β΄
Ο Αρχέλαος Β΄ (έζησε τον 1ο αι. π.Χ.) από τη Δυναστεία του Αρχέλαου ήταν αρχιερέας-βασιλιάς της θεοκρατικής πόλης Κόμανα στην Καππαδοκία.Και
Πατέρας του ο Αρχέλαος Α΄ και μίας ανώνυμης Ελληνίδας. Ο πατέρας του ήταν Έλληνας ευγενής, ίσως Μακεδονικής καταγωγής, υποτελής των Ρωμαίων
*Ιερέας-βασιλιάς
Τον Ιανουάριο/Φεβρουάριο τού 55 π.Χ., έπειτα από το τέλος τού πατέρα του, ο Αρχέλαος Β΄ τον διαδέχθηκε ως αρχιερέας τού ναού και βασιλιάς στα Κόμανα. Η τιμώμενη θεά στο ναό ήταν η Μπελλόνα, ρωμαϊκή θεά τού πολέμου.
*** Ο Αρχέλαος Γ.
Ο Αρχέλαος βασιλιάς της Καππαδοκίας.
Ήταν γιος τού Αρχελάου Β΄ αρχιερέα-βασιλιά των Κομάνων.
Ο Πομπήιος ήταν ο προστάτης της οικογένειας τού Αρχελάου και είχε θέσει τον πατέρα του Αρχέλαο Α΄ αρχιερέα-βασιλιά των Κομάνων. Το 47 π.Χ. ο δικτάτορας Γ. Ιούλιος Καίσαρας, ως αποτέλεσμα της στρατιωτικής του νίκης εναντίον τού Πομπηίου, στέρησε τον Αρχέλαο Β΄ από το αξίωμά του και τον εκτόπισε από αρχιερέα των Κομάνων. Αντικαταστάθηκε από έναν άλλο Έλληνα ευγενή, τον Λυκομήδη. Η κατοπινή μοίρα τού Αρχελάου Β΄ δεν είναι γνωστή.
–Νόμισμα του Αρχέλαου
Την ύπαρξή του Αρχέλαου πιστοποιεί και ένα νόμισμα που βρέθηκε :
Είναι η αργυρή δραχμή τού Αρχελάου της Καππαδοκίας.
Στη μία όψη η προτομή του με διάδημα. Στην άλλη όψη ρόπαλο του Ηρακλή· επιγραφή ΒΑΣΙΛΕΩΣ ΑΡΧΕΛΑΟΥ ΦΙΛΟΠΑΤΡΙΔΟΣ ΤΟΥ ΚΤΙΣΤΟΥ, έτος ΚΒ΄ = 22 = 15/14 π.Χ.. Κόπηκε στην Καισάρεια.
— Ρωμαϊκή και Βυζαντινή Αυτοκρατορία
Όταν εξετάζονται τα ιστορικά ερείπια στην περιοχή, μπορούμε να πούμε ότι το Βασίλειο της Καππαδοκίας, η Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία και το Βυζάντιο κυβέρνησαν την περιοχή.
–Οθωμανοί
Μετά τη μάχη του Μαντζικέρτ, όταν οι Τούρκοι ήρθαν στην Ανατολία, η περιοχή του Ερκιλέτ πέρασε στην κυριαρχία των τουρκικών φυλών.
Κατά την Οθωμανική περίοδο, τον 18ο αιώνα, επί βασιλείας του Αχμέτ Γ’, αυξήθηκαν οι κατασκευαστικές δραστηριότητες στην περιοχή. Γιατί ο μεγάλος βεζίρης Nişancı Mehmet Pasha, ένας από τους βεζίρηδες του σουλτάνου, γεννήθηκε στο Erkilet. Η περιοχή αναπτύχθηκε αφού αφιερώθηκε στον Μεχμέτ Πασά.

ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΑ ΕΥΡΗΜΑΤΑ
-*Τύμβος Hıdırellez
Ο τύμβος στο Erkilet είναι το παλαιότερο ιστορικό κτήριο της περιοχής.
Πρόκειται για τον μεγαλύτερο βασιλικό τάφο στην Κεντρική Ανατολία από τον 1ο αιώνα π.Χ. έως τον 2ο αιώνα μ.Χ. Στον τύμβο υπάρχουν τάφοι περισσότερων του ενός βασιλιάδων. Ο τάφος, που βρίσκεται στα βόρεια του Erkilet, έχει ύψος 400 μέτρα και διάμετρο 120 μέτρα. Η περιοχή προστατεύεται ως προστατευόμενη περιοχή πρώτου βαθμού. Κατά τη διάρκεια ανασκαφών στην περιοχή βρέθηκαν ιστορικές σήραγγες. Πιστεύεται ότι αυτές οι σήραγγες οδηγούν σε μια αρχαία πόλη. Δεδομένου ότι ο τύμβος βρίσκεται στο λόφο Hızır İlyas στην περιοχή, ονομάζεται Tumulus Hıdrellez.
-* Αρχοντικό Hızır İlyas
Το Αρχοντικό Hızır İlyas χτίστηκε στον τύμβο Hıdrellez.
Λέγεται ότι το κτίριο, που είναι έργο τέχνης της Σελτζουκικής περιόδου, χρησιμοποιήθηκε ως θεραπευτικό κέντρο.
Σύμφωνα με κάποιες φήμες, οι Σελτζούκοι σουλτάνοι χρησιμοποιούσαν την έπαυλη ως χώρο ανάπαυσης.
Το κτίριο χτίστηκε το 1241.
Ως υλικό χρησιμοποιήθηκε πελεκημένη πέτρα. Σχεδιάστηκε ως στρογγυλός πύργος στο μπροστινό μέρος και γωνιακοί πύργοι στο πίσω μέρος και στις πλευρές.
Τα γεωμετρικά σχέδια στο εσωτερικό είναι εντυπωσιακά. Στο εσωτερικό υπάρχουν δύο μιχραμπιέ αντικριστά, (Ο όρος μιχράμπ ή Μιχραμπιε αναφέρεται στην ημικυκλική εσοχή που υπάρχει στο τείχος ενός ισλαμικού τεμένους το οποίο υποδεικνύει την κατεύθυνση προς την Κάαμπα στην Μέκκα κατά την οποία ο μουσουλμάνος πρέπει να στραφεί κατά την διάρκεια της προσευχής).
Ένα τζαμί ξεχωρίζει στα δεξιά της αυλής.
Ο λόγος για τον οποίο το Αρχοντικό Hızır İlyas χτίστηκε έξω από την πόλη δεν είναι ξεκάθαρος.
Σύμφωνα με ορισμένους ερευνητές, αυτό το κτίριο χρησιμοποιήθηκε ως το τμήμα θωρακικών ασθενειών
Οι τοίχοι του αρχοντικού στηρίζονται σε στρογγυλούς πύργους στις μπροστινές όψεις και γωνιακούς πύργους στα πλαϊνά και πίσω.
Η είσοδος του αρχοντικού είναι καλυμμένη με μάρμαρο και έχει μνημειακή εμφάνιση που προεξέχει από τους κύριους τοίχους.

ΘΡΗΣΚΕΙΑ
Η Χριστιανική κοινότητα της Αρχελαιδος Ερκιλέτ άνηκε στην Μητρόπολη της Καισαρείας
Η εκκλησία τους ήταν αφιερωμένη στην Κοίμηση της Θεοτόκου.

ΠΑΙΔΕΙΑ
Τα Ρωμιόπουλα μάθαιναν γράμματα σε Ελληνικό σχολείο και
Παρθεναγωγείο .
Πριν την ανταλλαγή των πληθυσμών, στο σχολείο του χωριού δίδασκε ένας δάσκαλος.

ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗ
Υπήρχε από παλιά παράγωγη Κρασιού και αμπελόφυλλων
Αμπελώνες Erkilet Οι αμπελώνες Erkilet είναι πολύ πλούσιοι από άποψη βλάστησης. Η περιοχή όπου βρίσκονται οι αμπελώνες αρδεύεται με νερό που προέρχεται από τις πηγές όπου συναντώνται τα νερά της διήθησης. Αξίζει να σημειωθεί ότι τααμπελόφυλλα που καλλιεργούνται εδώ είναι λεπτά και άτριχα. Πολλές ποικιλίες σταφυλιού

ΣΗΜΕΡΑ
Το Erkilet έγινε δήμος το 1912 και προσαρτήθηκε στην κεντρική περιφέρεια Kocasinan το 1988.
Το Erkilet είναι μια γειτονιά στην περιοχή Kocasinan της επαρχίας Kayseri .