Όταν καταρρίπτεται το «κανένας προφήτης στον τόπο του»

Η ρήση του Ιησού «ουδείς προφήτης δεκτός έστιν εν τη πατρίδι αυτού» (κατά Λουκά Ευαγγέλιο 4,24), γνωστότερη με τη νεοελληνική της ερμηνεία «κανένας προφήτης στον τόπο του» ισχύει δυστυχώς πολλές φορές, αλλά όχι σε όλες.

Κάποιες φορές, ευτυχώς, καταρρίπτεται.

Κάτι τέτοιο συνέβη προ λίγων ημερών στα Γρεβενά όπου ο οικείος Δήμος αναγνωρίζοντας το έργο και την προσφορά του Γρεβενιώτη ζωγράφου και αγιογράφου κ. Αριστοτέλη Βαρσάμη έδωσε το όνομα του στη Δημοτική Αίθουσα Τέχνης, σε μια ειδική τελετή εγκαινιάζοντας ταυτόχρονα και μια αναδρομική έκθεση με τα σπουδαιότερα από τα έργα του!

***

Ο τιμώμενος γεννήθηκε πριν 80 χρόνια στο Μαυρονόρος Γρεβενών και μέχρι σήμερα έχει διαγράψει μια σημαντική πορεία στο χώρο των εικαστικών τεχνών.

Μια πορεία που ήρθε να σφραγίσει με την αξιέπαινη αυτή πρωτοβουλία του ο Δήμος Γρεβενών, φροντίζοντας, κι ίσως αυτό να είναι και το κυριότερο, να αποτίσει φόρο τιμής στον καλλιτέχνη όσο ακόμα βρίσκεται εν ζωή.

Μια τιμή που δεν τιμά μόνο το τιμώμενο πρόσωπο αλλά και όσους τη σκέφτηκαν, την αποφάσισαν και την απέδωσαν.

***

Ανάλογες πράξεις σαν αυτή του Δήμου Γρεβενών δεν μπορεί να πει κανείς πως βλέπουμε να επαναλαμβάνονται πολλές φορές και σε πολλά μέρη.

Πολλοί καλλιτέχνες, σημαντικοί και με σπουδαίο έργο σε βάθος χρόνου, όλου του φάσματος των τεχνών, όχι μόνο δεν απολαμβάνουν μια ανάλογη τιμή σαν αυτή του κ. Βαρσάμη, αλλά φεύγουν με το παράπονο πως ελάχιστοι πρόσεξαν το έργο τους και ακόμα λιγότεροι στάθηκαν δίπλα τους, στηρίζοντας τους.

***

Τα Γρεβενά με την απόφαση που πήραν και υλοποίησαν δείχνουν έναν δρόμο και γίνονται ένα φωτεινό παράδειγμα.

Ένα παράδειγμα που μακάρι να βρει μιμητές, κάτι που δεν θα ωφελήσει μόνο τους τιμώμενους αλλά και τις τοπικές κοινωνίες που έχουν πάντα ανάγκη από τέτοιου είδους θετικά πρότυπα.

Το κενό που άφησε ο Β. Βασιλικός και οι διάδοχοι του.  

Γράφει στο χθεσινό πρωτοσέλιδο του ΠΤΟΛΕΜΑΙΟΥ η στήλη «Η άποψη μας», τα εξής: «Με το θάνατο του Βασίλη Βασιλικού, συνειδητοποιεί κανείς ότι λιγοστεύουν επικίνδυνα οι πνευματικοί άνθρωποι που δημιουργούν ή που μπορούν να δημιουργήσουν κοινωνικό αντίκτυπο με την πορεία τους αλλά και τις παρεμβάσεις τους. Ο Βασίλης Βασιλικός ήταν ένας από τους δέκα πιο μεταφρασμένους Έλληνες συγγραφείς. Ένας άνθρωπος παλιάς κοπής με παγκόσμιο βεληνεκές, από αυτούς που όταν φεύγουν δεν αναπληρώνονται. Δυστυχώς, η νεοελληνική κοινωνία σταμάτησε να παράγει τέτοια φαινόμενα. Και αυτό πρέπει να μας προβληματίσει όλους.»

Μας συγχωρείτε κύριε Διευθυντά αλλά βρίσκουμε την άποψη αυτή απαισιόδοξη αλλά και άδικη.

Και εξηγούμε γιατί.

***

Η φυγή ενός δημιουργού σαν τον αείμνηστο Βασίλη Βασιλικό συνιστά οπωσδήποτε μια απώλεια, η οποία μπορεί να μην αναπληρώνεται με την έννοια ότι κάθε άνθρωπος είναι ένας και μοναδικός, κάτι που ισχύει και για κάθε δημιουργό, αλλά η ζωή φροντίζει να καλύπτει τα κενά, όπως και η κάθε μορφής τέχνη.

Γι’ αυτό, κατά τη γνώμη μας το ερώτημα είναι όχι αν λιγοστεύουν οι συγγραφείς που με το έργο τους παρεμβαίνουν στην κοινωνικές εξελίξεις, αλλά αν παρά την αξία και τη σπουδαιότητα του έργου τους αυτό μπορεί να φτάσει σε όσο το δυνατόν περισσότερους αποδέκτες.

***

Είναι αποδεδειγμένο πως κάθε εποχή παράγει τους δικούς της ξεχωριστούς ανθρώπους που έχουν πραγματικά κάτι ενδιαφέρον αλλά και χρήσιμο να πουν, κάτι που ισχύει και για τη δική μας.

Αλλά ποιος τους ακούει σήμερα και πόσοι ασχολούνται μαζί τους;

Η απάντηση είναι εύκολη αν ρίξει κανείς μια ματιά σ’ αυτά που κυριαρχούν στα μέσα με τα οποία επικοινωνούμε, στις οθόνες που συνεχώς κοιτάμε, τις πάσης φύσεως και χρήσεως από αυτές των κινητών τηλεφώνων μέχρι εκείνες των υπολογιστών και των τηλεοράσεων, όπου συνωστίζονται ευτελή και εύπεπτα υλικά, άμεσης κατανάλωσης και με πολύ σύντομη ημερομηνία λήξης.

***

Ο αείμνηστος Βασίλης Βασιλικός υπήρξε μεγάλος συγγραφέας και ιδιαίτερα παραγωγικός, αλλά όπως εκείνος παρέλαβε τη σκυτάλη από κάποιους άλλους, έτσι και την παρέδωσε σε νεότερους που με τη σειρά τους θα τη μεταβιβάσουν στους επόμενους.

Ο κάθε δημιουργός επενεργεί στην κοινωνία που ανήκει με τον δικό του τρόπο και ανάλογα με την αξία και την εμβέλεια του.

Σήμερα, υπάρχουν στη χώρα μας σημαντικοί συγγραφείς που το έργο τους αξίζει της προσοχής και της μελέτης μας, καθώς μέσα απ’ αυτό μπορεί κανείς να δει και να κατανοήσει τον κόσμο και ό,τι συμβαίνει γύρω μας καλύτερα.

Το ζήτημα όμως είναι, ποιος τους διαβάζει και ποιος φροντίζει να προβάλει το έργο τους για να γίνει γνωστό.

Το αν αυτοί οι συγγραφείς δεν έχουν πολυμεταφραστεί ή δεν τους ξέρουν καν στο εξωτερικό είναι ένα άλλο τεράστιο θέμα που δεν έχει να κάνει τόσο με την αξία τους, αλλά με πολλά άλλα ζητήματα που ξεκινούν από τη γλώσσα μας και φτάνουν μέχρι τον τρόπο με τον οποίο η οργανωμένη Πολιτεία (δεν) προωθεί και (δεν) στηρίζει την εξαγωγή του σύγχρονου πολιτισμού μας.