Συνολικά έσοδα 606 εκατ. ευρώ θα προκύψουν από την κυβερνητική παρέμβαση στο θέμα της φορολόγησης των ελεύθερων επαγγελματιών, όπως προκύπτει από την εξειδίκευση που έκανε το οικονομικό επιτελείο της κυβέρνησης.
Οι βασικοί στόχοι του νομοσχεδίου είναι:
-Η ολιστική και πολυεπίπεδη αντιμετώπιση του προβλήματος της φοροδιαφυγής.
-Η φορολογική δικαιοσύνη.
-Η αποκάλυψη φορολογητέας ύλης με τελικό στόχο την περαιτέρω ενίσχυση των δαπανών για την Παιδεία και την Υγεία καθώς και τη μείωση των φορολογικών συντελεστών.
Οι βασικοί άξονες περιλαμβάνουν την αξιοποίηση των νέων τεχνολογιών για διασταυρώσεις και πιο αποτελεσματικούς ελέγχους, τον περιορισμό της χρήσης μετρητών στις συναλλαγές, την εφαρμογή μέτρων για πιο διαφανείς και αποτελεσματικούς ελέγχους, την ρύθμιση της αγοράς των βραχυχρόνιων μισθώσεων και ένα νέο, πιο δίκαιο σύστημα φορολόγησης για τους ελεύθερους επαγγελματίες.
Οι παρεμβάσεις για την καταπολέμηση της φοροδιαφυγής που ανακοινώθηκαν από την κυβέρνηση το Σεπτέμβριο και υλοποιούνται με το νομοσχέδιο είναι:
1. Υποχρεωτική ανάρτηση εσόδων και δαπανών στο MyData εντός του 2024.
2. Απαγόρευση της χρήσης μετρητών στις αγοραπωλησίες ακινήτων – το τίμημα θα καταβάλλεται αποκλειστικά με τραπεζικά μέσα πληρωμής.
3. Αύξηση του προστίμου για χρήσης μετρητών σε συναλλαγές άνω των 500 ευρώ, σε ποσό διπλάσιο της συναλλαγής
4. Καταβολή της πλειονότητας των επιδομάτων μέσω χρεωστικών καρτών.
5. Ρύθμιση της αγοράς των βραχυχρόνιων μισθώσεων
6. Διακοπή συνεργασίας των εταιριών εμπορίας καυσίμων με παραβάτες λαθρεμπορίας.
Οι υπόλοιπες τέσσερις παρεμβάσεις προχωρούν κανονικά και δεν περιλαμβάνονται στο νομοσχέδιο γιατί δεν χρειάζονται νομοθετική παρέμβαση. Είναι :
1. Η ολοκλήρωση της διασύνδεσης των ταμειακών μηχανών με τα POS τους πρώτους μήνες του 2024
2. Η επέκταση της υποχρέωσης κατοχής συστήματος ηλεκτρονικών πληρωμών (EFT/POS) στους υπόλοιπους κλάδους της λιανικής αγοράς που σήμερα δεν έχουν
3. Η ενεργοποίηση του ψηφιακού δελτίου αποστολής, πιλοτικά από τις αρχές του 2024 και πλήρως έως το τέλος του έτους.
4. Τα υποχρεωτικά ηλεκτρονικά τιμολόγια εντός του 2024 (έχει υποβληθεί σχετικό αίτημα στην ΕΕ).
Αναλυτικά οι ρυθμίσεις του νομοσχεδίου περιλαμβάνουν τα εξής:
Α. Περιορισμός της χρήσης μετρητών
– Απαγόρευση μετρητών στις αγορές ακινήτων: Το τίμημα για αγοραπωλησίες ακινήτων θα καταβάλλεται αποκλειστικά με τραπεζικά μέσα πληρωμής. Το συμβόλαιο που καταγράφει προκαταβολή, μερική ή ολική εξόφληση με μετρητά είναι άκυρο και απαγορεύεται η μεταγραφή του. Οι παραβάτες τιμωρούνται με πρόστιμο ίσο με το 10% του τιμήματος που καταβλήθηκε με μετρητά, κατ’ ελάχιστο 10.000 και μέχρι 500.000 ευρώ, για κάθε παράβαση.
Σύμφωνα με τα σχετικά στοιχεία, το 2022 πραγματοποιήθηκαν 338.511 μεταβιβάσεις ακινήτων με συνολικό τίμημα 27.740.709.425.71Euro. Από αυτές, οι 42.613 εξοφλήθηκαν αποκλειστικά με μετρητά (συνολικό τίμημα :462.493.710,3Euro) ενώ σε 41.741 περιπτώσεις, τίμημα ύψους 2.980.580.395.13Euro εξοφλήθηκε εν μέρει με μετρητά.
-Καταβολή επιδομάτων σε χρεωστική κάρτα: Θεσμοθετείται η πληρωμή της πλειονότητας των κοινωνικών και προνοιακών επιδομάτων (επιδόματα τέκνων, επίδομα γέννησης, επιδόματα ανεργίας) μέσω χρεωστικών καρτών. Σε συνδυασμό με την διασύνδεση των ταμειακών μηχανών με τα POS, το μέτρο αποκλείει την διοχέτευση των επιδομάτων προς την παραοικονομία.
-Πρόστιμο για συναλλαγές με μετρητά: Το πρόστιμο για αγορές αξίας πάνω από 500 ευρώ με μετρητά, το οποίο σήμερα είναι 100 ευρώ διαμορφώνεται στο εξής στο διπλάσιο της αξίας της απόδειξης.
-Υποχρεωτικά ηλεκτρονικές συναλλαγές για προϊόντα με φόρο κατανάλωσης: Όλες οι συναλλαγές μεταξύ επιχειρήσεων για προϊόντα που υπόκεινται σε ειδικό φόρο κατανάλωσης, φόρο κατανάλωσης και τέλος ταξινόμησης, γίνονται υποχρεωτικά και ανεξαρτήτως ποσού, με τη χρήση ηλεκτρονικών μέσων πληρωμής. Η ρύθμιση περιλαμβάνει τόσο το εγχώριο όσο και το διεθνές εμπόριο (εισαγωγές – εξαγωγές) με χώρες της ΕΕ και τρίτες χώρες. Δεν αφορά τις συναλλαγές μεταξύ επιχειρήσεων και ιδιωτών ή μεταξύ ιδιωτών.
Β. Ρυθμίσεις για τις βραχυχρόνιες μισθώσεις
Με το νομοσχέδιο θεσπίζονται οι αλλαγές που έχουν ανακοινωθεί στο καθεστώς που διέπει τις βραχυχρόνιες μισθώσεις, με στόχο αφενός την διασφάλιση όσων όρων ανταγωνισμού με τα ξενοδοχεία και αφετέρου την ανάπτυξη του κλάδου που συνεισφέρει σημαντικά στην τουριστική κίνηση. Ειδικότερα, με τις ρυθμίσεις που εισάγονται, από 1.1.2024:
-Επεκτείνεται στις βραχυχρόνιες μισθώσεις το τέλος διαμονής παρεπιδημούντων, που είναι 0,5 % επί των εσόδων, υπέρ της τοπικής αυτοδιοίκησης. Το τέλος παρεπιδημούντων εισπράττεται μέσω ειδικής πλατφόρμας, από όλους όσοι δραστηριοποιούνται στον κλάδο, ανεξαρτήτως πλήθους ακινήτων.
-Τα φυσικά πρόσωπα που διαθέτουν τρία ή περισσότερα ακίνητα σε βραχυχρόνια μίσθωση υποχρεούνται να κάνουν έναρξη επιχειρηματικής δραστηριότητας (με ανάλογες ασφαλιστικές εισφορές, τέλος επιτηδεύματος και ΦΠΑ από το πρώτο ακίνητο).
-Καταργείται ο φόρος διαμονής ο οποίος επιβάλλεται σήμερα σε ξενοδοχεία και ενοικιαζόμενα δωμάτια και αντικαθίσταται από το «τέλος ανθεκτικότητας στην κλιματική κρίση» το οποίο θα επιβαρύνει επιπλέον και τις βραχυχρόνιες μισθώσεις με 1,5 ευρώ την ημέρα.
Η παλιά και η νέα κλίμακα έχουν ως εξής:
Κατηγορία Ποσό ανά ημέρα σήμερα Νέα Τιμή Αύξηση
1-2 αστέρων 0,50 ευρώ 1,50 ευρώ 1,00 ευρώ
3 αστέρων 1,50 ευρώ 3,00 ευρώ 1,50 ευρώ
4 αστέρων 3,00 ευρώ 7,00 ευρώ 4,00 ευρώ
5 αστέρων 4,00 ευρώ 10,00 ευρώ 6,00 ευρώ
Ενοικιαζόμενα δωμάτια 0,50 ευρώ 1,50 ευρώ 1,00 ευρώ
Τουριστικές κατοικίες 0,00 ευρώ 10,00 ευρώ 10,00 ευρώ
Βραχυχρόνια μίσθωση 0,00 ευρώ 1,50 ευρώ 1,50 ευρώ
Το τέλος ανθεκτικότητας στην κλιματική κρίση επιβάλλεται σε όλες τις βραχυχρόνιες μισθώσεις, δηλαδή και στις περιπτώσεις που ο εκμισθωτής διαθέτει ένα ή δύο ακίνητα.
– Αυστηροποιούνται τα πρόστιμα για μη εγγραφή στο Μητρώο Ακινήτων Βραχυχρόνιας Μίσθωσης. Το νέο πρόστιμο ορίζεται, ανά φορολογικό έτος, στο 50% των ακαθαρίστων εσόδων του τελευταίου φορολογικού έτους και κατ’ ελάχιστο 5.000 ευρώ. Σήμερα το πρόστιμο που επιβάλλεται σε περίπτωση μη εγγραφής στο Μητρώο Ακινήτων Βραχυχρόνιας Μίσθωσης είναι οριζόντιο, ανέρχεται σε 5.000 ευρώ και επιβάλλεται στον διαχειριστή, είτε είναι κύριος ή επικαρπωτής ή τρίτος.
-Τίθεται όριο 60 ημερών στη διάρκεια της μίσθωσης προκειμένου να λογίζεται ως βραχυχρόνια. Διευκρινίζεται ότι το όριο των 60 ημερών δεν αφορά τη διάρκεια των μισθώσεων μέσα στο χρόνο (ρύθμιση που είχε συζητηθεί παλαιότερα) αλλά τη διάρκεια κάθε μίσθωσης ξεχωριστά. Έτσι, θα επιτρέπεται για παράδειγμα η μίσθωση ενός ακινήτου για 100 ή 150 ημέρες μέσα στη χρονιά με την προϋπόθεση ότι κάθε μίσθωση ξεχωριστά δεν υπερβαίνει τις 60 ημέρες. Ο νέος ορισμός της βραχυχρόνιας μίσθωσης διαμορφώνεται ως εξής: «Ως βραχυχρόνια μίσθωση ορίζεται η μίσθωση ή υπεκμίσθωση ακινήτου για συγκεκριμένη χρονική διάρκεια, μικρότερη των εξήντα (60) ημερών, και εφόσον δεν παρέχονται άλλες υπηρεσίες πλην της διαμονής και της παροχής κλινοσκεπασμάτων».
-Στην περίπτωση που διατίθεται προς βραχυχρόνια μίσθωση το σύνολο των διαμερισμάτων πολυκατοικίας ή συγκροτήματος κατοικιών, θα θεωρείται τουριστικό κατάλυμα και θα πρέπει να διαθέτει την αντίστοιχη αδειοδότηση.
Γ. Νέο σύστημα φορολόγησης για τους ελεύθερους επαγγελματίες
Σημείο αναφοράς του νέου συστήματος είναι ο κατώτατος μισθός. Προβλέπεται συγκεκριμένα ότι τα κέρδη από επιχειρηματική δραστηριότητα των αυτοαπασχολούμενων μαζί με τυχόν εισοδήματα από μισθωτή εργασία, δεν μπορεί να είναι μικρότερα από μια ελάχιστη αμοιβή, η οποία προσδιορίζεται με αντικειμενικό τρόπο σε σημείο που αντανακλά την ελάχιστη εισφερόμενη αξία της προσωπικής εργασίας του αυτοαπασχολούμενου στην επιχείρησή του.
Προσδιορισμός ελάχιστης αμοιβής
Η ελάχιστη αμοιβή προσδιορίζεται ως εξής:
1. Η ελάχιστη αμοιβή δεν μπορεί να υπολείπεται του μεγαλύτερου μεταξύ: α) του ελάχιστου (βασικού) μισθού προσαυξημένου κατά 10% για κάθε 3 χρόνια εργασίας ως αυτοαπασχολούμενος, μετά τα 3 πρώτα έτη και β) του ανώτερου ετήσιου μισθού (έως 30.000 ευρώ) που ο ελεύθερος επαγγελματίας καταβάλλει στο προσωπικό του
2.Η ελάχιστη αμοιβή, όπως αυτή προσδιορίζεται πιο πάνω, προσαυξάνεται με 2 τρόπους, σωρευτικά:
Α. με ένα ποσό ίσο με το 10% του ετήσιου κόστους μισθοδοσίας (μισθός, εργοδοτικές εισφορές, παροχές σε είδος) του προσωπικού που ο αυτοαπασχολούμενος απασχολεί στην επιχείρησή του, με ανώτατο όριο τις 15.000 ευρώ.
Β. με ένα συντελεστή όταν ο ετήσιος τζίρος του αυτοαπασχολούμενου είναι σημαντικά μεγαλύτερος από το μέσο όρου του ετήσιου τζίρου του ΚΑΔ:
– 35% για όσους ο ετήσιος τζίρος είναι μεγαλύτερος του 100% του μέσου όρου του ετήσιου τζίρου του ΚΑΔ των μεγαλύτερων εσόδων
– 70% για όσους ο ετήσιος τζίρος είναι μεγαλύτερος του 150% του μέσου όρου του ετήσιου τζίρου του ΚΑΔ των μεγαλύτερων εσόδων
– 100% για όσους ο ετήσιος τζίρος είναι μεγαλύτερος του 200% του μέσου όρου του ετήσιου τζίρου του ΚΑΔ των μεγαλύτερων εσόδων, με ανώτατο όριο τις 50.000 ευρώ.
Πεδίο εφαρμογής
Το νέο σύστημα θα εφαρμοστεί στις ατομικές επιχειρήσεις, εξαιρουμένων των αγροτών και των αυτοαπασχολούμενων με ΑΠΥ («μπλοκάκια»).
Παραδοχές-μειώσεις-απαλλαγές
-Για τον υπολογισμό του ελάχιστου (βασικού) μισθού λαμβάνονται υπόψη τυχόν τριετίες που έχει συγκεντρώσει ο φορολογούμενος από την πρώτη έναρξη των εργασιών του ανεξαρτήτως του ΚΑΔ. Ο ελάχιστος (βασικός) μισθός αυξάνεται κατά 10% για κάθε 3 χρόνια εργασίας ως αυτοαπασχολούμενος, μετά τα 3 πρώτα έτη, με ένα ανώτατο όριο τις τρεις τριετίες
– Κατά τον υπολογισμό της ελάχιστης αμοιβής, λαμβάνονται υπόψη τυχόν εισοδήματα από μισθωτή εργασία του αυτοαπασχολούμενου.
– Ο χρόνος κατά τον οποίο ο ελεύθερος επαγγελματίας είχε παύση εργασιών δεν λογίζεται κατά τον υπολογισμό της ελάχιστης αμοιβής.
-Οι ελεύθεροι επαγγελματίες με νεοσύστατη επιχειρηματική δραστηριότητα θα έχουν τις ακόλουθες μειώσεις της ελάχιστης αμοιβής: 100% για τα τρία πρώτα χρόνια, 67 % για τον 4ο χρόνο και 33 % για τον 5ο χρόνο.
– Όταν ο ελεύθερος επαγγελματίας ασκεί τη δραστηριότητά του και έχει την κύρια κατοικία του σε χωριά με πληθυσμό έως 500 κατοίκους και σε νησιά κάτω από 3.100 κατοίκους, η ελάχιστη αμοιβή θα μειώνεται κατά 50%.
– Όταν ο ελεύθερος επαγγελματίας έχει αναπηρία ίση ή μεγαλύτερη του 80%, θα μειώνεται κατά 50%.
-Η ελάχιστη αμοιβή αποτελεί μαχητό τεκμήριο που μπορεί να αμφισβητηθεί από τον φορολογούμενο με βάση πραγματικά περιστατικά ή στοιχεία (π.χ. στρατιωτική θητεία, νοσηλεία σε νοσοκομείο, κράτηση σε φυλακή, κ.λπ.).
Τέλος επιτηδεύματος
Για όσους δηλώνουν πραγματικά εισοδήματα υψηλότερα από την ελάχιστη αμοιβή, θα εφαρμοστεί άμεσα, από το 2024 μείωση του τέλους επιτηδεύματος κατά 50%. Ενώ όσοι δηλώνουν εισοδήματα χαμηλότερα από την ελάχιστη αμοιβή, θα έχουν μείωση του τέλους επιτηδεύματος κατά 25 %. Το τέλος επιτηδεύματος θα καταργηθεί σε ορίζοντα διετίας.
Αποτέλεσμα εφαρμογής – δημόσια έσοδα
Σε σύνολο 735.320 ελεύθερων επαγγελματιών:
-Οι 138.000 θα έχουν μείωση της φορολογικής επιβάρυνσης κατά 560 ευρώ κατά μέσο όρο ο καθένας.
-Οι 124.000 δεν θα έχουν επιβάρυνση ή ελάφρυνση.
-Οι 473.000 θα πληρώσουν μεγαλύτερο φόρο, κατά μέσο όρο +1.444 ευρώ ο καθένας.
Το Δημόσιο εισπράττει σήμερα από τη φορολογία των ελεύθερων επαγγελματιών 1,709 δισ. ευρώ (1,331 δισ. ευρώ από το φόρο εισοδήματος και 378 εκατ. ευρώ από το τέλος επιτηδεύματος). Με την εφαρμογή του νέου συστήματος προβλέπεται ότι τα έσοδα θα αυξηθούν κατά 874 εκατ. ευρώ ενώ αν συνυπολογιστεί η κατάργηση του τέλους επιτηδεύματος τα έσοδα αυξάνονται κατά 606 εκατ. ευρώ.
Αποτέλεσμα εφαρμογής – κοινωνικά επιδόματα
Αναμένεται συνολική μείωση των επιδομάτων των ελεύθερων επαγγελματιών κατά 100 εκατ. ευρώ. Το όφελος για τον προϋπολογισμό θα διατεθεί για την αύξηση των επιδομάτων αυτών.
Παραδείγματα εφαρμογής του νέου συστήματος φορολόγησης
1. Νέος αυτοαπασχολούμενος με 3.000 ευρώ δηλωθέν εισόδημα. Είχε 270 ευρώ φόρο και θα συνεχίσει να έχει τον ίδιο φόρο χωρίς αλλαγή.
2. Αυτοαπασχολούμενος με δηλωθέν 50.000 ευρώ, θα έχει σταδιακά μείωση από την κατάργηση του τέλους επιτηδεύματος 650 ευρώ.
3. Παλιός αυτοαπασχολούμενος με δηλωθέν 1.500 ευρώ, είχε 135 ευρώ φόρο και 650 ευρώ τέλος. Σύνολο 785 ευρώ. Με το νέο σύστημα θεωρούμε 14.196 ως εισόδημα και θα έχει αύξηση επιβάρυνσης κατά 1.038 ευρώ.
4.Αυτοαπασχολούμενος με μηδέν δηλωθέν εισόδημα και μεγάλο τζίρο. Σήμερα πληρώνει μόνο τέλος επιτηδεύματος 650 ευρώ. Με τις προσαυξήσεις του εργοδοτικού κόστους και του μεγάλου τζίρου πηγαίνει σε 25.833 ευρώ φορολογητέο εισόδημα και έχει αύξηση στη φορολογία κατά 4.083 ευρώ.
5. Αυτοαπασχολούμενος με δηλωθέν 7.000 ευρώ και 200.000 τζίρο, είχε 630 ευρώ φόρο και 650 ευρώ τέλος. Σύνολο 1.280 ευρώ. Με το νέο σύστημα θεωρούμε 14.196 ως εισόδημα και επειδή έχει μεγάλο τζίρο θα προσαυξηθεί κατά 70% σε 24.133 ευρώ φορολογητέο εισόδημα. Συνολικά θα έχει μια αύξηση στη φορολογική επιβάρυνση κατά 2.977 ευρώ.
Δ. Αξιοποίηση νέων τεχνολογιών για ελέγχους και διασταυρώσεις
1.Έσοδα/δαπάνες στο MyData: Εντός του 2024 θα γίνει υποχρεωτική η ανάρτηση εσόδων και δαπανών στο MyData. Τα έσοδα από επιχειρηματική δραστηριότητα δεν μπορεί να είναι μικρότερα από τα έξοδα που έχουν διαβιβαστεί στην πλατφόρμα. Επίσης, οι δαπάνες μιας επιχείρησης που δεν έχουν διαβιβαστεί δεν θα εκπίπτουν.
-Υποχρεωτικά ηλεκτρονικά τιμολόγια εντός του 2024: Μέσα στο επόμενο έτος θα γίνει υποχρεωτική η ηλεκτρονική τιμολόγηση (ορίζεται ως καταληκτική ημερομηνία η 31η Δεκεμβρίου 2024, προκειμένου οι επιχειρήσεις να επιλέξουν την αποκλειστική χρήση ηλεκτρονικής τιμολόγησης). Μέχρι να γίνει υποχρεωτική η ηλεκτρονική τιμολόγηση επεκτείνονται τα κίνητρα για όσους την εφαρμόζουν νωρίτερα. Τα κίνητρα ηλεκτρονικής τιμολόγησης είναι τα εξής: Ταχύτερες επιστροφές φόρων, παραγραφή φορολογικών υποθέσεων στα τρία χρόνια και υπεραποσβέσεις για τεχνολογικό εξοπλισμό για όλες τις επιχειρήσεις και τους επαγγελματίες που εκδίδουν αποκλειστικά με ηλεκτρονικό τρόπο τα τιμολόγια τους τα οποία διαβιβάζονται στην ψηφιακή πλατφόρμα myDATA.
-Ψηφιακό πελατολόγιο: Υποχρέωση τήρησης ψηφιακού πελατολογίου από επιλεγμένες κατηγορίες επιχειρήσεων με βάση κριτήρια ανάλυσης κινδύνου.
