Την περασμένη Δευτέρα, 30 Δεκεμβρίου, η Κυβέρνηση ανακοίνωσε την Εθνική Στρατηγική Προστασίας των Ανηλίκων από τον Εθισμό στο Διαδίκτυο.

Μια Στρατηγική απολύτως απαραίτητη και αναγκαία στις μέρες μας καθώς σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, η αύξηση του εθισμού των εφήβων στα social media είναι ραγδαία. Από το 7% που ήταν το 2018 έφτασε στο 11% το 2022. Την ίδια ώρα, το 12% των εφήβων διατρέχει κίνδυνο για εξάρτηση από διαδικτυακά παιχνίδια.

***

Το εάν και πώς θα αποδώσουν τα μέτρα που συνθέτουν αυτή τη Στρατηγική θα κριθεί στο μέλλον.

Είναι κρίσιμο όμως, αλλά και χρήσιμο να δούμε κάποια στοιχεία σχετικά με τον εθισμό των εφήβων, αλλά και των παιδιών, στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και τους κινδύνους που διατρέχουν απ’ αυτόν, όπως τα αξιολογούν και τα παρουσιάζουν ειδικοί.

***

Γράφει, λοιπόν, ο κ. Αντώνιoς Ντακανάλης, Καθηγητής και επικεφαλής ερευνητής Ψυχιατρικής και Ψυχοθεραπείας στο Πανεπιστήμιο Μπικόκα του Μιλάνου, σε άρθρο του που δημοσιεύτηκε (30-12-2024) στη  huffingtonpost.gr:

“… Στην Ελλάδα αυτή τη στιγμή 6 έφηβοι στους 10 είναι εθισμένοι στο ίντερνετ και τα social media και 2 στους 10 απομονώνονται από την πραγματική ζωή, εκδηλώνουν σοβαρή παραμέληση των σχολικών υποχρεώσεων και άλλων δραστηριοτήτων υπέρ της χρήσης των οθονών, καθώς και αίσθημα «στέρησης» όταν δε βρίσκουν πρόσβαση…”

Πιο κάτω, προσθέτει κάτι το οποίο δεν αφορά αποκλειστικά και μόνο τους εφήβους  αλλά και μας τους μεγάλους, σημειώνοντας ότι  “… Tο smarthone, το τάμπλετ και τα social media μας αιχμαλωτίζoυν την προσοχή, γιατί με την συνεχή παροχή ερεθισμάτων και την συχνή εναλλαγή τους επιδρούν στο κέντρο ανταμοιβής του εγκεφάλου και προκαλεί την έκκριση ντοπαμίνης. Αυτή φέρνει μία γλυκιά αίσθηση ευφορίας που ενθαρρύνει την επανάληψη της συμπεριφοράς, οδηγώντας έτσι σε εξάρτηση. Αυτό συμβαίνει και όταν κάνουμε μία ανάρτηση στα social media: οι συνεχείς ειδοποιήσεις από τα likes μας κρατούν «κολλημένους» στις οθόνες, καθώς ελέγχουμε διαρκώς πόσα έχουμε συγκεντρώσει…”

***

Πολύ ενδιαφέρον είναι επίσης και αυτό που γράφει ο κ. Ντανακάλης, παρομοιάζοντας τα likes ως “ένα είδος ψηφιακού νομίσματος”, τονίζοντας πως:

“…Δυστυχώς, μια ολόκληρη γενιά μεγαλώνει με το σύνθημα: «Αν δεν αξίζει να το μοιραστείς, δεν αξίζει γενικά». Αυτό αντικατοπτρίζει την ανάγκη για συνεχή επιβεβαίωση μέσω των κοινωνικών δικτύων και τη μανία να καταγράφουμε κάθε στιγμή της ζωής μας για να την παρουσιάσουμε στους άλλους για αξιολόγηση. Τα “likes” στα social media έχουν εξελιχθεί σε ένα είδος ψηφιακού νομίσματος που μετρά την αξία του ατόμου. Η συνεχής αναζήτηση για “likes”, followers, σχόλια ή άλλες μορφές ψηφιακής αναγνώρισης λειτουργεί σαν ένα ισχυρό «ναρκωτικό» για τον εγκέφαλο, δημιουργώντας έναν φαύλο κύκλο ψυχολογικής εξάρτησης που δε σπάει εύκολα. Και δεν είναι μόνον αυτό!

Έρευνες για τη λειτουργία του εγκέφαλου και τη συμπεριφορά των παιδιών που γεννήθηκαν από το 2010 και μετά, που προφανώς εκτέθηκαν στις οθόνες και στον κόσμο του διαδικτύου και των social media από μικρή ηλικία, δείχνουν ότι:

Ο εγκέφαλος μας λειτουργεί μέσω «μονοπατιών» που μεταφέρουν πληροφορίες. Αυτά τα νευρωνικά μονοπάτια διαμορφώνονται και ενισχύονται όσο περισσότερο χρησιμοποιούνται. Έτσι, όταν ένα παιδί περνάει πολύ χρόνο μπροστά σε μια οθόνη, ο εγκέφαλος του προσαρμόζεται σε αυτό το περιβάλλον, δίνοντας προτεραιότητα στην επεξεργασία των πληροφοριών που λαμβάνει από τις οθόνες…”

***

Τα όσα αναφέρει ο καθηγητής κ. Ντανακάλης είναι λογικό να προκαλούν εκτός από έντονο προβληματισμό και μεγάλη ανησυχία.

Σκιαγραφούν δε ένα πρόβλημα που δεν αφορά μόνο τη δική μας κοινωνία αλλά όλες τις κοινωνίες του πλανήτη, καθώς ο εθισμός στις οθόνες είναι παγκόσμιο φαινόμενο και αφορά, επίσης, κάθε ηλικία και όχι μόνο τους εφήβους.

***

Κάπως… απαισιόδοξα μπήκαμε στη νέα χρονιά.

Παρόλα αυτά, να ευχηθούμε σε όλους καλή χρονιά, με υγεία και όσο το δυνατόν περισσότερες χαρές για όλους μας.