Το 2024 θα είναι έτος οριστικών αποφάσεων της Τουρκίας που θα καθορίσει την εξωτερική της πολιτική, τις επόμενες δεκαετίες. Νομοτελειακά, αυτό θα έχει συνέπειες και στην Ελληνική εξωτερική πολική και άμυνα, οι οποίες πρέπει να προβλεφθούν έγκαιρα και να αξιολογηθούν με τη δέουσα σοβαρότητα.

Στο πλαίσιο αυτό πρέπει πρώτα να σταχιολογηθούν οι σημαντικές κινήσεις στην πολιτική και αμυντική σκακιέρα των δύο γειτόνων και «συμμάχων» Ελλάδας και Τουρκίας, τις τελευταίες δύο δεκαετίες.

Τουρκία:

Απέκτησε -όχι άδικα- μεγάλη οικονομική, πολιτική και αμυντική αυτοπεποίθηση επί προεδρίας κ. Ερντογάν. Οι κύριοι λόγοι είναι η πληθυσμιακή αύξηση (με μεγάλο ποσοστό νέων), η οικονομική άνθιση του κράτους (κυρίως) και οι τεράστιες επενδύσεις στην άμυνα (εγχώρια αμυντική έρευνα, ανάπτυξη και βιομηχανία).
Επακόλουθο του παραπάνω είναι στο εσωτερικό της χώρας να κατασκευαστούν ή να προγραμματιστούν γιγάντια project όπως το νέο αεροδρόμιο της Κωνσταντινούπολης, το πυρηνικό εργοστάσιο στο Ακούγιο, το προεδρικό παλάτι στην Άγκυρα, η παράκαμψη των στενών του Βοσπόρου, η αγορά τριών γεωτρύπανων θαλάσσης, κ.α. Τα έργα αυτά παραπέμπουν στις πάμπλουτες χώρες του κόλπου που de facto διαθέτουν «άπειρη» οικονομική ευρωστία.
Στον τομέα της αμυντικής βιομηχανίας εξελίσσεται μία κοσμογονία σε τομείς έρευνας, ανάπτυξης και παραγωγής drones (σε αέρα, θάλασσα και ξηρά), πυραύλων, φρεγατών, υποβρυχίων, τεθωρακισμένων οχημάτων, κύριων αρμάτων μάχης κ.α.
Εμπεδώθηκε και ταυτόχρονα συνεπήρε την τουρκική ηγεσία, η ιδέα ότι η Τουρκία όχι μόνο μπορεί, αλλά έχει την υποχρέωση απέναντι στην ιστορία της, να εξελιχθεί σε μία τοπική υπερδύναμη και παγκόσμιο «παίχτη» που μπορεί να ενώσει (και φυσικά να υποστηριχθεί) τους Τουρκόφωνους και Μουσουλμανικούς λαούς της Ασίας και της Αφρικής. Στρατιωτικές βάσεις της Τουρκίας κατασκευάστηκαν και λειτουργούν σε Κατάρ, Λιβύη, Συρία, Σομαλία, Αζερμπαϊτζάν, βέβαια με το πολιτικό και οικονομικό «αζημίωτο» πάντα…
Είναι στην κουλτούρα σημαντικού μέρους της Τουρκικής κοινωνίας όχι μόνο να σαγηνεύεται από μεγαλοϊδεατισμούς και μεγαλεία, αλλά είναι σχεδόν πρόθυμη να υποφέρει, αρκεί να επιτευχθούν οι υψηλοί στόχοι του Σουλτάνου-αφέντη.

Ελλάδα:

Από το 2010 και έως το 2020 πέρασε μία από της χειρότερες (οικονομικές) κρίσεις της νεότερης ιστορίας της και ουσιαστικά χρεοκόπησε.
Εξάντλησε σχεδόν όλο το απόθεμα αξιοπιστίας, συμπάθειας, κατανόησης και σεβασμού από όλες τις χώρες συμμάχους.
Άφησε τις ένοπλες δυνάμεις της χώρας στο «έλεος του θεού» και της Τουρκίας, με μόνη εξαίρεση την αναβάθμιση των 84 F-16 block 52+ σε επίπεδο Viper.
Η κοινωνία της βγήκε από την εικονική πραγματικότητα που ζούσε τις τελευταίες δεκαετίες λαβωμένη, αλλά πιο συνειδητοποιημένη για τις πραγματικές δυνατότητές της.
Την τελευταία εξαετία κατόρθωσε να βρει το βηματισμό της και να επιστρέψει στην κανονικότητα και την οικονομική ανάπτυξη.
Η πολιτική ηγεσία αντιλήφθηκε πως η Τουρκία απομακρύνεται στην κούρσα των εξοπλισμών με ότι αυτό συνεπάγεται. Στο πεδίο των εξοπλισμών προχώρησε -σχεδόν πανικόβλητη- σε άμεσες διορθωτικές κινήσεις (αγορές Rafale, FDI κορβέτες), ενώ σε διπλωματικό επίπεδο αναθέρμανε τις σχέσεις με χώρες «κλειδιά» όπως η ΗΠΑ, η Γαλλία η Αίγυπτος και το Ισραήλ, βασιζόμενη κυρίως στο οικονομικό success story που διαφαινόταν.
Σε διπλωματικό επίπεδο κατόρθωσε να επιτύχει στόχους που φαινόταν παγωμένοι επί δεκαετίες, όπως ο καθορισμός ΑΟΖ με Ιταλία και Αίγυπτο. Ειδικά, με την τελευταία αυτό δεν κατέστει δυνατό ούτε από τον Α. Παπανδρέου, ο οποίος υποτίθεται ότι διατηρούσε εξαιρετικές σχέσεις με τον τότε Λίβυο ηγέτη Μ. Καντάφι, διακινδυνεύοντας την υποστήριξη προς την Ελλάδα όλου του δυτικού κόσμου.

Λαμβάνοντας υπόψη τα παραπάνω, διαφαίνεται ότι η κατάσταση που έχει διαμορφωθεί όσο αναφορά την πορεία που θα επιλέξει η Τουρκία, δείχνει να πλησιάζει στον «κόμπο του χτενιού». Συγκεκριμένα, εντός του 2024,  η Τουρκία πρέπει να αποφασίσει:

Α. Εάν θα πουλήσει τους S400 ή ακόμα καλύτερα να τους παραδώσει κρυφά στις ΗΠΑ προς μελέτη, ώστε να μετατραπεί «εν μια νυκτί» από ανυπάκουο παιδί σε αγαπημένο. Αυτό θα την ξαναβάλει ενεργά στο πρόγραμμα των F-35 μετατρέποντας το πρόγραμμα το αεροσκάφους ΚΑΑΝ σε ερευνητική άσκηση. (κυβίστηση πρώτη).

Β. Εάν θα υπογράψει την ένταξη της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ, με ταυτόχρονη παραχώρηση 40 νέων F-16 Viper και εκσυγχρονισμό 80 παλαιοτέρων σε επίπεδο πάλι Viper. (κυβίστηση δεύτερη).

Γ. Εάν θα σταματήσει τα λόγια τα μεγάλα υποστήριξης της ΧΑΜΑΣ ,ώστε να εξομαλύνει τις σχέσεις με το Ισραήλ. (κυβίστηση τρίτη).

Δ. Εάν θα συνεχίσει την επίθεση (λυκο)φιλίας προς την Ελλάδα, ώστε να παρουσιάσει τον εαυτό της ως φιλειρηνιστή στις ΗΠΑ και στην ΕΕ, μέχρι βέβαια να πάρει από αυτούς, αυτά που θέλει και έπειτα να ξαναστείλει τα ερευνητικά σκάφη και τα γεωτρύπανα προς έρευνες σε Αν. Μεσόγειο και Αιγαίο.

Και η Ελλάδα? Τι θα κάνει στο έτος 2024?

Α. Να συνεχίσει τον επανεξοπλισμό της, παρότι είναι φανερό ότι πλέον έχει «λαχανιάσει» το τελευταίο έτος,  στην κούρσα αυτή.

Β. Να πείσει τις ΗΠΑ πως ο μόνος σίγουρος τρόπος για να υπογράψει η Τουρκία  την ένταξη της Σουηδίας είναι να πληροφορηθεί την άμεση πώληση των 20+20 F-35 στην Ελλάδα και τον εκσυχρονισμό των 38 F-16Block 50 σε επίπεδο Viper.

Γ. Να επισημάνει (και φυσικά να ζητήσει ανταλλάγματα πολιτικά, οικονομικά και αμυντικά) στη Σουηδία πως η μόνη χώρα στην οποία οφείλει την ένταξή της είναι η Ελλάδα και ότι αυτή, η Ελλάδα δηλαδή είναι που θα «υποφέρει» στο μέλλον από την ένταξή της και όχι η Ρωσία.

Δ. Να συνεχίσει τις προσπάθειες σύσφιξης των σχέσεων με Αίγυπτο και Ισραήλ

Ε. Να «αγοράσει χρόνο», ώστε να επουλώσει τις οικονομικές  και κοινωνικές πληγές που άφησε πίσω της, η οικονομική κρίση.

Ευτυχισμένο, Δημιουργικό και Ειρηνικό το 2024

Απόστολος Πολυζάκης

Καθ. Πανεπιστημίων Πελοποννήσου και Πατρών

με ειδικότητα Τεχνολογία Αεροσκαφών