Η Κοίμηση της Θεοτόκου ή Μεγάλη Παναγιά στη Σαμαρίνα αποτελεί τον μητροπολιτικό ναό του οικισμού και ανεγέρθηκε το 1816, σύμφωνα με λιθανάγλυφη επιγραφή που σώζεται στο περιθύρωμα της νότιας εισόδου.

Σύμφωνα με την κτητορική επιγραφή που σώζεται πάνω από το υπέρθυρο της δυτικής εισόδου, η ιστόρηση του Ναού ολοκληρώθηκε στις 30 Ιουλίου 1829 από τους Σαμαριναίους ζωγράφους Χρήστο και Αντώνιο Παπαϊωάννου.
Ιδιαίτερο χαρακτηριστικό γνώρισμα του μνημείου αποτελεί μεγάλο πεύκο, το οποίο φύεται στην κόγχη του ιερού από το 1850 περίπου.
Λίνα Μενδώνη: “(…) Για το ΥΠΠΟ, την αρχαιολογική υπηρεσία, όλους εμάς, η απόδοση ενός μνημείου στην τοπική κοινωνία είναι μια μέρα μεγάλης χαράς, πολύ περισσότερο όταν η απόδοση της Μεγάλης Παναγίας γίνεται τον Δεκαπενταύγουστο στην Κοίμηση της Θεοτόκου, της πάνσεπτης μορφής της Ορθοδοξίας, που έχει συνδυαστεί με τον Ελληνισμό, το Έθνος. (…)”
Με βάση τα ανασκαφικά δεδομένα, διαπιστώνεται η ύπαρξη προγενέστερου τοιχογραφημένου ναού. Ο ναός αυτός διαιρείται σε νάρθηκα, κυρίως ναό και Ιερό. Είναι σαφώς μικρότερος σε διαστάσεις από τον υφιστάμενο ναό της Μεγάλης Παναγιάς και θα μπορούσε να χρονολογηθεί στον 18ο ή και νωρίτερα στον 17ο αιώνα βάσει της παλαιογραφίας των επιγραφών και της τεχνοτροπίας των σωζόμενων μορφών αγίων.