Τα τελευταία χρόνια, σε πολλές δυτικές χώρες, όπως και στην Ελλάδα, κυριαρχεί μεταξύ των πολιτών η αίσθηση, ότι η δημοκρατία δεν εξυπηρετεί πάντα τα δικά τους συμφέροντα. Κάτι τέτοιο φαντάζει λογικό, αν αναλογιστεί κανείς ότι οι περισσότεροι πολιτικοί βρίσκονται διαρκώς μακριά από την εκλογική τους βάση, αδυνατώντας επί της ουσίας να αφουγκραστούν τα κοινωνικά μηνύματα και να έρθουν αντιμέτωποι με τα πραγματικά προβλήματα των ψηφοφόρων τους.
Η συγκεκριμένη κατάσταση δημιουργεί συχνά, ένα έντονο πεδίο κοινωνικής αντιπαράθεσης σε μια σειρά από σημαντικά ή και πιο ασήμαντα ζητήματα, όπως σε αυτά που αφορούν τη μετανάστευση, τα δικαιώματα των ομόφυλων ζευγαριών, την κλιματική κρίση κ.ά.
Ως αποτέλεσμα, οι πολίτες νιώθουν διχασμένοι, αλλά και βαριά προδομένοι από το πολιτικό σύστημα. Δεν τους αρκούν πλέον τα λόγια και οι υποσχέσεις. Θέλουν να δουν πράξεις. Θέλουν επίσης να νιώσουν ότι τα αιτήματά τους λαμβάνονται σοβαρά υπόψη από τους πολιτικούς εκπροσώπους τους. Το ερώτημα που έρχεται λογικά στο μυαλό των περισσότερων, είναι το πώς μπορεί ο λαός να πάρει την εξουσία πίσω στα χέρια του και να γίνει ξανά συμμέτοχος στη λήψη των αποφάσεων.
Η απάντηση βρίσκεται φυσικά μεταξύ άλλων στις κατάλληλες διορθωτικές, αποκεντρωτικές μεταρρυθμίσεις, οι οποίες έχουν ως στόχο την μετατόπιση των κέντρων λήψης των αποφάσεων, ένα βήμα πιο κοντά στους κατοίκους ακόμη και των πιο απομακρυσμένων περιοχών. Ορισμένες προτάσεις, σύμφωνα με τις οποίες θα μπορούσε να επιτευχθεί ο παραπάνω στόχος στην πράξη, είναι οι εξής:
• Οι δημοτικές και οι περιφερειακές διοικήσεις θα πρέπει να λειτουργούν ουσιαστικά ως ανεξάρτητοι φορείς, οι οποίοι θα έχουν το δικαίωμα να λαμβάνουν αποφάσεις και να διαφοροποιούν τον τρόπο άσκησης της πολιτικής τους σε μια σειρά από οικονομικά, φορολογικά και άλλα ζητήματα, ανάλογα φυσικά με τις ιδιαιτερότητες της περιοχής και με τις ανάγκες των πολιτών τους.
• Η πολιτική εκπροσώπηση σε τοπικό είτε και σε εθνικό επίπεδο, θα πρέπει να μπορεί να ελέγχεται από μηχανισμούς άμεσης δημοκρατίας, μέσω των οποίων οι πολίτες θα μπορούν είτε να προτείνουν νέους νόμους προς ψήφιση, είτε να μπλοκάρουν και να στέλνουν προς αναθεώρηση την ψήφιση νόμων οι οποίοι έρχονται στο κοινοβούλιο, με τη συγκέντρωση για παράδειγμα ενός συγκεκριμένου αριθμού υπογραφών, μέσω εγκεκριμένων και αδιάβλητων ηλεκτρονικών διαδικασιών.
• Για την ψήφιση ορισμένων νομοσχεδίων, με κοινωνικό για παράδειγμα περιεχόμενο, θα μπορούσε να απαιτείται πλειοψηφία μεγαλύτερης κλίμακας σε σύγκριση με την αντίστοιχη των 151 βουλευτών του κοινοβουλίου, η οποία συνήθως εξασφαλίζεται από την εκάστοτε κυβερνητική παράταξη με τη συνδρομή μάλιστα της άτυπης κομματικής πειθαρχίας, η οποία επιβάλλεται -όχι και τόσο δημοκρατικά- στους βουλευτές της. Χρήσιμο θα ήταν επομένως, να συνυπολογίζονται στις βουλευτικές ψήφους και οι ψήφοι των περιφερειακών ή και των δημοτικών συμβουλίων της χώρας, οι παράγοντες των οποίων, έχουν καθημερινή τριβή και αλληλοεπίδραση με τους πολίτες που εκπροσωπούν.
Συνοψίζοντας, αξίζει να σημειωθεί ότι η αναγκαιότητα για την άμεση αξιοποίηση προτάσεων όπως των παραπάνω, ενισχύεται από την αντίληψη ότι, όταν η εξουσία συγκεντρώνεται στα χέρια των λίγων, τότε κινδυνεύει να επιβάλλεται με καταχρηστικό τρόπο εις βάρος των πολλών. Από τη στιγμή όμως, που το πολιτικό σύστημα συντηρεί την υφιστάμενη κατάσταση με μεθοδικό και πελατειακό τρόπο, τότε θεωρείται δεδομένο πως αυτή η πολιτική, η διοικητική και η φορολογική αποκέντρωση θα αργήσει πολύ να εφαρμοστεί στη χώρα μας.
Σε αυτό συντελεί φυσικά και η βαθιά πνευματική ύπνωση στην οποία έχει επέλθει ένα μεγάλο μέρος του πληθυσμού, το οποίο στον βωμό της λήψεως μικρών επιδομάτων προς εξυπηρέτηση των ζωτικών του αναγκών, παραβλέπει ή και αδιαφορεί ακόμα, για την καθολική αποδόμηση των κεκτημένων κοινωνικών αξιών που συντελείται με ραγδαίους ρυθμούς γύρω του.
Η εφαρμογή των πολιτικών αποκέντρωσης όμως, πέρα από ένα αναφαίρετο δημοκρατικό δικαίωμα των πολιτών της σημερινής εποχής, αποτελεί και ένα ιερό καθήκον τους προς εξασφάλιση της συνοχής και της ευημερίας των κοινωνιών που θα διαμορφώσουν οι επόμενες γενιές των αυριανών πολιτών, κόντρα στην επερχόμενη ηθική, πολιτική και οικονομική κατάρρευση.
Λάζαρος Π. Σισμανίδης
email: [email protected]
